بررسی نشانه شناختی ماهیت نشانه و نقش آن در انتقال معنای مساجد سنتی ایران

بر اساس پژوهش های اخیر در خصوص معماری معاصر مساجد ایران، به نظر می رسد در فرآیند طراحی این گونه ازمعماری در سال های اخیر صرفاً به جنبه های کارکردی و کالبدی مساجد پرداخته شده است . توجه یک جانبه بهالگوبرداری ظاهری از کالبد، عملکرد و تزئینات مساجد سنتی ایران موجب مغفول ماندن لایه های عمیق معنایی و در پی آن کمرنگ شدن معنا در فضای معماری این گونه بناها گشته است. توجه ویژه به مفاهیم و نمادهای مذهبی – فرهنگی و نگرش معناگرایانه به فضای معماری در جوامع امروز بیش ازپیش اهمیت یافته است. به نظر می رسد بهره گیری از اصولنشانه شناسی، با تکیه بر مفهوم نشانه و توجه به لایه های معنا ساز و نقش مخاطب در دریافت و انتقال معنا در خوانش فضای معماری بتواند الگویی از چیستی و چگونگی لایه های معنا ساز در مساجد سنتی ایران ارائه دهد. این پژوهش کیفیو از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و بر اساس دانش نشانه شناسی به شناخت ماهیت نشانه ها در معماری مساجد سنتی ایران و همچنین نقش آن ها در انتقال معنا پرداخته است. روش گردآوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای بوده و از وجوه ساختاری، کاربردی و معنایی نشانه به عنوان ابزار تجزیه تحلیل موضوع بهره گرفته است. و بر اساس دانش نشانه شناسی و از مطالعهمجرد نشانه به شناخت ماهیت نشانه ها در معماری مساجد سنتی ایران و همچنین نقش آن ها در انتقال معنا پرداخته است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از حضور پررنگ لایه های ساختاری، نحوی و معنایی در مساجد به عنوان نشانه وتأثیر قابل توجه آن ها در پیکربندی و نوع ارتباط فضاها و عناصر معماری و به تبع آن ایجاد معنا در فضای معماری مساجد است. ازاین رو در مسیر بازشناسی معنا در مساجد سنتی ایران، بررسی توأمان هر سه وجه نشانگی، می تواند خوانشی جامع، کامل و همه جانبه را موجب گردد و در فرآیند معنامند نمودن مساجد معاصر مؤثر باشد.

Keywords:

نشانه شناسی معماری , وجوه ساختاری , وجوه کاربردی , وجوه معنایی , معماری مساجد ایران