هادی سلطانی فرد - استادیار وعضو هیئت علمی دانشکده جغرافیا و علوم محیطی دانشگاه حکیم سبزواری
زهره سادات سیدمرادی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه حکیم سبزواری

مسجدازجمله عناصرمهم شهرایرانی است که نقش مهم درساختارکالبدی و فضایی شهربرعهده داشته است این عنصردرطول دوره های تاریخی همواره واجد نقش و عملکردهای متفاوتی بوده است با این حال تغییرات کارکردی مسجد هیچگاه ازنقش محوری و کلیدی آن درساختارشهری نکاسته است اما دردوره معاصر به نظر می رسد تغیر درکالبد و ویژگیهای فضایی شهر برنقش کلیدی مسجد درفضای شهری تاثیر گذاشته است این پژوهش برآن است تا به بررسی نقش ها و عملکردهای مساجد و بطور خاص مسجد جامع سبزوار بپردازد هدف اصلی این پژوهش ارزیابی نقش ها و عملکردهای مسجد جامع سبزوار درگذشته ودوران معاصر می باشد و اینکه درحال حاضر عملکردهای مسجد درمقایسه با گذشته دچارچه تغییراتی شده است و همچنین دلایل تغییر این عملکردها چه بوده اند فرضیه ای که دراین خصوص مطرح شده عبارت است از: بهنظر می رسد به واسطه ی تغییرات کالبدی و فضایی کارکرد و عملکرد مسجد جامع سبزوار دچار تحول و دگرگونی شده است روش تحقیق ازنوع توصیفی - تحلیلی است و بااستناد به منابع کتابخانه ای و بررسیهای میدانی به جمع اوری و تحلیل اطلاعا ت پرداخته شدها ست براساس مطالعات انجام شده نتیجه گرفته شد که درگذشته مسجدجامع سبزوار بهدلیل نقش عملکردی و ارتباط آن با بافت های مجاور و همچنین با زندگی روزمره مردم نقشی فراتر ازتک بنا برعهده داشته و حتی میتوان آن را به مانند یک میدان محلی و گره شهری درنظر گرفت

تحولات عملکردی ، تغییرات کالبدی - فضایی ، مسجدجامع ، سبزوار