ساجده میرشجاعان - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر اسلامی تبریز،
رحمت محمدزاده - عضو هیت علمی گروه معماری، دانشگاه تبریز،

امروزه، مفاهیمی از قبیل تعلق مکانی، حس مکان، مفهوم مکانی، هویت مکانی، در بسیاری مطالعات در رشته معماری و طراحی شخصی در زمینه رواشناسی محیطنگر مورد استقبال قرار گرفته است. به نظر می آید که همه این مفاهیم، جنبههای مختلفی از تعاملبین انسان و مکان و اثری که مکانها بر انسانهایی که در آن حضور دارند، را شامل میشود. این مقاله مفاهیم حس مکان و تعلق مکانی راتعریف میکند و به عوامل شکل گیری آن میپردازد. حس مکان، مفهومی فراگیر است که در آن، انسانها مکان را حس کرده، درک کرده و به آن تعلق خاطر پیدا میکنند. درک جنبههای ساختاری حس مکان، می تواند در ارزیابی سطح تعلق عمومی به مکان و گرایش مردم به مکانها مؤثر باشد. تعلق مکان به ارتباطات هیجانی و اصولی بین مکان و مردمی که در مقیاسهای مختلفی از یک بخش تا یک کشوردر روانشناسی محیطنگر، آنرا تفسیر میکنند، منسوب میشود. در این زمینه، مطالعات مختلفی بر تنوع عوامل فضایی و بشری تأکید کردند. در این پژوهش، به بررسی عوامل مؤثر در ایجاد احساس تعلق بیشتر مربوط به بعد تصویر ذهنی و همچنین فعالیت ها و رویدادها از معنی مکان در گلبهار به عنوان شهر جدید، پرداخته می شود. با بررسیهای به عمل آمده بر اساس مدل چهار بعدی مکان پایدار، در بسیاری موارد نبود عوامل شکل گیری حس مکان و نبود تعلق مکانی مشاهده میشود. در همین راستا، به بیان راه حل ها برای ایجاد حس مکان و تعلق مکانی بیشتر و کاهش ضعفها در زمینه طراحی شهری میپردازد.

حس مکان، تعلق مکانی، هویت مکان، گلبهار