مینا کلاه کج - دانشجوی کارشناسی ارشد فناوری معماری بیونیک، دانشگاه هنر و معماری پارس، تهران، ایران
حمیدرضا رضازاده - دانشجوی کارشناسی ارشد فناوری معماری بیونیک، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

امروزه توسعه پایدار و به تبع آن معماری پایدار و معماری سبز به بحث روز محافل علمی و پژوهشی تبدیل شده است. به طورکلی هدف از طراحی ساختمان های پایدار و سبز، کاهش آسیب آن ها بر محیط، منابع طبیعی و منابع انرژی است. امروزه بسیاری از اندیشمندان اعتقاد دارند که توسعه پایدار بدون توجه به مصرف انرژی و توجه به محیط پیرامون زندگی بشر امکان پذیر نیست. در این میان نقش معماران نیز حائز اهمیت خواهد بود، چرا که معماران باید تمامی عوامل اقلیمی منطقه مورد طراحی را کاملاً مطالعه کرده و با طراحی اقلیمی، اتلاف حرارت ساختمان را به کمترین حد خود برساند. در معماری گذشته ایرانی این امر به نحو بسیار بارزی رعایت می شد. به گونه ای که جهت یابی ساختمان به عنوان یکی از مهم ترین و نخستین مسائل مربوط به ساختمان در طراحی مدنظر قرار می گرفت؛ ازاین رو نه تنها طبیعت را تضعیف و تخریب نمی کردند، بلکه هدف، تحکیم روابط با محیط پیرامون بود. بنابراین، فراهم آوردن شرایط آسایش، طراحی اقلیمی و استفاده از انرژی تجدید پذیر از اصول اصلی معماری ایرانی-اسلامی می باشد. از سوی دیگر، توجه به مسائل زیست محیطی، گرمایش جهانی و تمایل کشورها به کاهش مصرف سوخت های فسیلی بر اهمیت ساختمان ها و به ویژه ساختمان های بلند به دلیل مقیاس بزرگ تر در رابطه با مصرف انرژی و یا تولید آلودگی زیست محیطی افزوده است. در این مقاله، با بررسی و درک بهتر مبانی مادی و معنوی موجود در معماری اسلامی ایران، می توان مشکلات ایجادشده در بناهای بلند امروز ایران را با آن محک زد و با امروزی کردن اصول معماری ایرانی-اسلامی، راه حل های بهینه در جهت کاهش مشکلات زیست محیطی ارائه داد.

پایداری، توسعه پایدار، معماری ایرانی- اسلامی، بناهای بلندمرتبه، بهینه سازی بناهای بلند