امیر شفیعی سروستانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد آسلامی مرودشت
امین یدملت - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد آسلامی مرودشت
علی بامداد - پژوهشگر دوره دکتری معماری، گرایش مرمت ابنیه تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان

دین به عنوان مجموعه ای از باورها که بر اساس نیازهای فطری انسان شکل می گیرد که اصلی ترین عامل در تأمین بهداشت روانی است و مهمترین آن ها کسب آرامش و ارتباط انسان با خداست. ریشه آرامش در قرآن کریم هم آورده شده است که به واژه سکینه آمده است. همچنین آرامش در فضاهای عبادی نظیر مساجد هم از طریق عواملی متعددی ایجاد می شود و ارتباط این دو عامل (آرامش و فضای عبادی) از طریق نور می باشد. نور از عوامل مؤثر بر ارزش فضایی است که در معماری اسلامی وجود داشته و جنبه عرفانی و مقدس به خود گرفته است. این پژوهش سعی بر آن دارد تا از روش تحقیق توصیفی - تطبیقی و بر اساس اسناد کتابخانه ای به تبیین مفاهیم آرامش و تأثیر نور در فضای عبادی مساجد ایرانی پرداخته شده است و نتایج حاصل از آن این است که نور آدمی را از جهان مادی طی مراحلی به جهان معنوی متصل می کند و آن را به آرامش عرفانی می رساند. در واقع نور، جمال خداوند را در بطن فضا متجلی می سازد و به عنوان یکی از عناصر مقدس و معنوی در مساجد همچون پلی میان عالم ماده و معنا عمل می کند. و لذا ارتباطی بین عناصر آرامش و عناصر موجود در مسجد وجود دارد که این ارتباط به آرامش درونی انسان کمک می کند. در این مقاله در ابتدا به مفاهیم آرامش و عبادت و سپس به عناصر آرامش بخش در فضای عبادی، دیدگاه اندیشمندان نسبت به نور، روشهای نورگیری در فضای عرفانی مساجد و در انتها به تأثیرات حضور نور در اینگونه از فضاها و ارتباط بین آن ها اشاره دارد.

آرامش، نور، فضای عبادی، مساجد ایرانی، عرفان