فاطمه عماد - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
مرضیه ارغوان - فارغ التحصیل کارشناسی، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
کوروش عطاریان - استاد، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

در این نوشتار، به معرفی انگاره «شبستان» به عنوان مؤلفه اصلی دخیل در میزان بازشناسی مسجدها پرداخته می شود. در ادامه ضمن تدقیق بررسی بصری و کالبدی در شبستان، به معرفی، تحلیل و بازشناخت نظام بصری، کالبدی و فضایی و عناصر آن (به عنوان جنبه تأثیر گذار بر شبستان مسجد) می پردازیم. ما در این پژوهش به شیوه کتابخانه ای و مشاهده عناصر بصری، کالبدی و فضایی شبستان را مورد بررسی قرار داده ایم و در ادامه عناصر فضایی نظیر هندسه پلان و آستانه و درگاه ها، عناصر کالبدی نظیر محراب، طاق و فرم و عناصر فضایی نظیر نور، رنگ، نقوش و خطاطی به صورت تحلیلی توصیفی مورد بررسی شده است. اطلاعات بدست آمده از نمونه موردی مورد بررسی قرار گرفته در این پژوهش، از یکی از زیباترین شبستان مسجدهای ایران، شبستان مسجد نصیرالمک شیراز بدست آمده است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر نظام فضایی- بصری-کالبدی در مبانی نظری مرتبط با شبستان، معرفی و تدقیق این عناصر و چگونگی رابطه بین آن ها به عنوان عناصر تأثیر گذار بر شبستان است.

شبستان، مسجد، شیراز، نصیرالملک