سمانه شیرخانی - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی اسلامی دانشگاه هنر اصفهان، تهران، لواسان، بلوار امام خمینی(ره)، خیابان همد، کوچه لوارک،
سیدهاشم حسینی - استادیار باستان شناسی دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، خیابان حکیم نظامی، خیابان سنگتراشها، ساختمان سوکیاس و داوید،دانشکده حفاظت و مرمت دانشگاه هنر اصفهان

مسجد جامع قومس(سمنان)، بنایی کهن و متعلق به قرون اولیه اسلامی است که بیشترین آثار موجود در آن، در دوران سلجوقی و تیموری ساخته شده است. منار این مسجد متقدم تر از سایر قسمت ها است و در بین سالهای 466_417 ه.ق و در زمان ابوحرب بختیار، حاکم قومس عهد غزنویان، ساخته شده است. تزیینات آجرکاری این منار با منارهای مساجد جامع دامغان و تاریخانه ی دامغان شباهت دارد که در این مقاله، با یکدیگر مقایسه و اشتراکات تزیینی بین آنها مورد بررسی قرار گرفته است. لزوم بررسی این مناره از منظر عناصر معماری و تزیینی _که احتمالا تنها منار کاملا سالم از دوره ی غزنوی دراین ناحیه است_ همواره احساس می شود و مقایسه ی این منار با سایر منارهای قومس، ما را در شناسایی سبک منحصر به فرد تزیینات آجرکاری منارهای این دوره ی سمنان یاری می دهد. با مطالعه ی تطبیقی این منارها، می توان این استنباط را داشت که آغاز تزیینات آجرکاری بر روی منارها_که اوج آن را در زمان سلجوقی شاهدیم_ را باید در دوره ی غزنوی جستجو کرد و از دستاوردهای آنان در تزیینات بنا دانست. روش تحقیق در این مقاله، تاریخی _توصیفی و شیوه ی گردآوری اطلاعات در آن میدانی و کتابخانه ای است.

غزنوی، قومس، تزیینات آجرکاری، منار مسجد جامع سمنان، منار مسجد جامع دامغان، منارتاریخانه