منا صالحی - دانشجوی کارشناسی ارشد، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

از جلوه های هنر ایرانی، نقاشی های دیواری هستند. دیوار نگاره های پنج کنت سمرقند تا دیوار نگاره های شهر گور و کوه خواجه در سیستان، نشان از سنت کهن دیوارنگاری در فلات ایران می دهند. نقاشی های دیواری بیشتر مضامینی مذهبی و یا میهنی دارند. تفاوت عمده نقاشی دیواری با فرم های دیگر نقاشی، ارتباط ارگانیک آن با معماری است. نقاشی دیواری در قالب از پیش تعیین شده ی فضاهای معماری باید اجرا شود. نقاشی، بر دیواری کشیده می شود که خود این دیوار بخشی از یک فضای معماری است، نقاشی دیواری، بنده ی معماری است و در کنار گچبری ها و مقرنس سازی ها است که به وحدتی به نام معماری می رسیم. باغ نارنجستان قوام، یکی از باغ های زیبا و مشهور شیراز و متعلق به دوره ی قاجار می باشد. در عمارت این باغ مجموعه ای از نقاشی های دیواری وجود دارد که به صورت کاشی هفت رنگ و یا نقاشی رنگ روغن بر روی چوب کار شده و سراسر دیوارها و سقف این عمارت را تزیین کرده است. نقاشی دارای مضامین متنوعی هستند که متناسب با موضوع های هریک به شیوه های متداول و گاه متاثر از نقاشی غربی کار شده اند. برخی نیز که الهام گرفته از فرهنگ بومی و سنتی می باشد، از دقت و ظرافت بیشتری در اجرا برخوردار است. در این پژوهش که به روش میدانی و کتابخانه ای صورت گرفته است، هدف شناخت هر چه بهتر نقاشی های دیواری باغ نارنجستان قوام شیراز و توصیف و طبقه بندی این آثار است. برای این منظور، پس از معرفی باغ نارنجستان قوام و مروری بر تاریخچه ی آن، ضمن طبقه بندی این آثار هریک از تصاویر مورد بررسی قرار گرفته است. موضوعات نقاشی های دیواری باغ نارنجستان قوام سه دسته: ۱ اساطیری و باستانی ۲ داستانی ۳ نقوش تزیینی تقسیم شده که هریک دارای زیر مجموعه هایی است. در این پژوهش ضمن بررسی این سه دسته و ریشه یابی برخی از مضامین و موضوعات به تاًثیرات هنر غربی در برخی از موضوعات و شیوه اجرایی آن ها اشاره شده است.

نقاشی، نقاشی دیواری، نگارگری، مینیاتور ایرانی، باغ ایرانی، شیراز