محمدرضا پورجعفر - استاد دانشکده هنر و معماری دانشگاه تربیت مدرس
علی پورجعفر - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه تربیت مدرس
سیدعلیرضا ارباب زادگان هاشمی - کارشناس ارشد طراحی شهری دانشگاه تربیت مدرس
ثریا رستمی - کارشناس ارشد طراحی محیط دانشگاه تهران

افول طراحی فضاهای شهری با هویت مطلوب در دهه های اخیر، به دلیل بی توجهی به تمامی وجوه موضوع طراحی شهری و بالاخص فرهنگ بومی و اهمیت آن است. در بسیاری از موارد مبانی نشئت گرفته از تفکرات مدرنیسم و به دنبال آن جهانی شدن موجب ایجاد فضا هایی یکنواخت و به دور از تنوعی دلپذیر شده است. در حالیکه در گذشته فضاهای هر شهر ی نسبت به شهر و دیار دیگر از حال و هوای ویژه و منحصر بفردی برخوردار بود. در طی سال های اخیر درمورد هویت طراحی فضاهای شهری بسیار سخن گفته شده است. لیکن آنچنان که باید و شاید اتفاق قابل توجه ای در این زمینه بوقوع نپیوسته است. وجه اشتراک تمامی این مباحث توجه ویژه به اندوخته های فرهنگی انسان به عنوان استفاده کننده فضای شهری است و انتظار اوست. توجه به اندوخته های مادی و معنوی انسان در طول زمانی متمادی در حقیقت بیانگر توجه به بهره مندی از ویژگی دخیل در طراحی است که می تواند در کالبد فضا تجلی یابد. یعنی آن چیزی که فضای شهری را به مکانی دلنشین و دلپذیر تبدیل نماید. یعنی طراحی کالبدی با معنا، کاربردی و عملکردی برای فضای شهری. بدین ترتیب تجربه فضا توسط انسان آن را تبدیل به مکانی موفق، پویا و خاطره انگیز جهت استفاده عموم خواهد کرد. هدف کلی پژوهش باز آفرینی هویت ایرانی- اسلامی در فضاهای شهری از طریق ترکیب دو مقوله طراحی شهری و فرهنگ شهری می باشد. از این رو با روشی توصیفی تحلیلی، به مروری بر ادبیات موضوع با تحلیلی محتوایی، در مورد هویت، شخصیت، فضا های شهری، سنت طراحی فضاهای شهری در ایران و اصول کلی حاکم بر طراحی فضای شهری مبتنی بر خرده فرهنگ های قومیتی، پرداخته شده است. امکان دستیابی به اصول خاص طراحی از انگاره های فرهنگی (منتج از منسوجات، منقوشات و موسیقی) در خرده فرهنگ قومیتی ایران، همچون قوم قشقایی قابل شناسایی و بررسی است. بنابراین در این پژوهش به انگاره هایی شامل: نقوش و ترکیبات شکلی دو بعدی مربوط به ریتم و تناسبات و رنگ مربوط به قوم قشقایی، پرداخته می شود. در طراحی فضاهای شهری شهر شیراز می توان از انگاره های مذکور بهره جست.

هویت، حس تعلق، تنوع، خرده فرهنگ، فضای شهری، قوم قشقایی