مهتاب حمزه - گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان
بهنام شفیعی بافتی - گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان
هادی عمرانی - گروه زمینشناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه گلستان

زمینشیمی عناصر خاص در نمونههای اسفالریت از کانسارهای فلوریت سازند الیکا در البرز مرکزی نشان داد که از غلظتهای نسبی بالایی از As ،Sb ،Ga ،Cd و Ge برخوردار هستند. ضریب همبستگی بین عناصر خاص در اسفالریت نشان داد که در درجه اول قویترین همبستگی بین جفت عناصر Pb-Ge ،As-Sb و Fe-Cu و در درجه دوم اهمیت بین جفت عناصر Hg-Fe و Cu-As ،Ag-As ،Sb-Cu ،Cd-Ge و همبستگی متوسط بین جفت عناصر Ga-Ge ،Cu-Pb ،Fe-Pb ،Sb-Fe ،Cd-Pb ،As-Fe ،Ag-S و Ge-Fe برقرار است. همچنین عناصر Cu ،Fe ،Pb ،Sb ،Cd ،As ،Bi ،Ag با Zn همبستگی مثبت متوسط دارند. از ارتباط بین عناصر استنباط شده است که عناصر خاص در اسفالریتهای مورد مطالعه میتوانستهاند به صورت: (1) جانشینی عنصری بجای Zn در ساختار بلوری اسفالریت یا بصورت محلول جامد، (2) میانبار جامد با ترکیب کانیشناسی ویژه آن عنصر خاص و یا (3) همراه با میانبارهای کانیهای بیگانه حامل عناصر مذکور مانند گالن، تتراهیدریت - تنانتیت و کلکوپیریت (بصورت محلول جامد یا میانبار جامد) در شبکه بلوری اسفالریت رخ داده باشند. غلظتهای پایین از عناصر خاص مانند In ،Tl ،Se ،Bi در نمونه های اسفالریت مورد مطالعه عمدتاً در کنترل جانشینی نوع محلول جامد در شبکه اسفالریت بوده است، در حالیکه برای غلظتهای بالا از ،Ga ،Cd As ،Sb و Ge حضور کانیهای خاص این عناصر بصورت میانبار در اسفالریت میزبان استنباط شده است.

اسفالریت، عناصر خاص، فلوریت، مازندران