سیدمحمود طباطبایی - استادیار گروه آب و خاک، دانشگاه زابل
نقی خواستار - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران،دانشگاه سیستان و بلوچستان

فرایند تغییرات جریان و حرکت آب و رسوب به طور همزمان در رودخانه های حوزه های آبریز خشک و نیمه خشک پدیده ای پیچیده بوده و خسارت وارده توسط سیلاب ها و حمل و نقل رسوبات رودخانه ی در این حوزه ها به طبیعت، کشاورزی و سازه های آبی ساخته شده برروی این رودخانه ها بسیار گسترده است، لذا شناخت دقیق آن از هدف مهم مهندسین هیدرولیک می باشد. جهت پیش بینی وضعیت این رودخانه ها در مواقع بحران و بررسی پارامترهای مهم هیدرولیکی آنها، می بایست از روش های شبیه سازی موجود استفاده کرد. یکی از بهترین روش ها جهت شبیه سازی، استفاده از مدلهای ریاضی متداول در این زمینه می باشد. در این مقاله، از میان این مدل ها، نرم افزارHEC-RAS انتخاب شده است و پس از آنالیز رودخانه کاجو در دوحالت پایدار و ناپایدار، به بررسی تغییر فرم بستر رودخانه توسط توابع انتقال رسوب مختلف پرداخته شد. پس از مدل سازی، پارامترهای مهم هیدرولیکی جریان از قبیل عمق، سرعت، شعاع هیدرولیکی و عدد فرود جریان برای سیلاب های با دوره بازگشت شاخص، در دو حالت وجود و عدم وجود سد زیردان تعیین گردیده و پس از بررسی نتایج، تاثیر این سد در میزان تغییر این پارامترها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه از بین توابع موجود در برنامه، دو تابع ایکرز- ویت و یانگ، که بیشترین تطبیق را با شریط حاکم در رودخانه کاجو داشتند، انتخاب گردیده و به بررسی تغییر فرم بستر رودخانه تحت تاثیر سیلاب های مربوط به چندین سال متوالی صورت گرفت و نهایتا بهترین تابع در رودخانه کاجو پیشنهاد گردید.

پارامترهای هیدرولیکی جریان،تغییر فرم بستر،مدل ایکرز وایت،مدل یانگ،HEC-RAS