پیمان حکمت پور - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

تبیین جامعه شناختی را می توان ارجاع واقعیت اجتماعی به زمینه ای علی دانست. از این منظر اگر بتوان یک اثر هنری را واقعیتی اجتماعی در نظر گرفت، می توان به وسیله تئوری جامعه شناختی، این اثر را در زمینه اش قرار داد و پیام و معضل اصلی که آن اثر در پی بیان آن است را بهتر فهمید. در این مقاله سعی بر آن است که پروبلماتیک اصلی جامعه روسیه در اواخر قرن نوزدهم که به شیوایی در آثار ادبی آن دوران بازنمایی شده است، با تمرکز بر روی یک اثر برجسته از ادبیات روس، یعنی رمان برادران کارامازوف و با استناد و استفاده از نظریه زیمل مورد تبیین قرار بگیرد. مسئله اصلی که در این رمان نشان داده شده است این است که در شرایطی که حضور دین به عنوان عاملی وحدت بخش در جامعه کمرنگ می شود، انسجام اخلاقی چگونه ممکن خواهد بود. در پایان این مطالعه به این نتیجه رسیده ایم که تنها و تنها دین (در معنای زیملی) خود می تواند راه حل مسائلی را که خود ایجاد کرده است، ارائه دهد. دین آن نیرویی است که انسان را در غلبه بر وجه انفعالی وجودش توانا می سازد و قدرت حل تناقضات زندگی روزمره را در سطحی بالاتر فراهم می کند.

جامعه شناسی دین، جامعه شناسی ادبیات، مدرنیته، دین، زیمل