منصوره حمیدزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

مطالعه شهرهای اقلیم گرم و خشک ایران نشان می دهند که علی رغم قرارگیری آن ها در آب و هوای سخت و گرم، نظام دهی و شکل گیری آن ها در جهت ایجاد هماهنگی و تعادل بین محیط مصنوع، طبیعت و نیازهای انسان بوده است. از آن جمله می توان به استفاده از آب در معماری ایرانی اشاره کرد. آب نه تنها جنبه های مادی حیات بخش و زنده کننده محیط مصنوع را فراهم می آورد، بلکه آن را از عوامل رفع نیازهای معنوی و روحی ساکنین این شهرها می توان برشمرد. لذا معماران ایرانی، ترفندهایی خاص در آفرینش و خلق عناصر گوناگون معماری به کار گرفته اند تا موجبات آسایش و راحتی را فراهم آورند. این تحقیق سعی دارد تا به بررسی تاثیر آب بر معماری در اقلیم گرم و خشک و بناهای معماری مرتبط با آن بپردازد و به شیوه های مختلف برخورد با آب در این اقلیم اشاره کند. در ضمن، نمونه هایی از بناهای مرتبط با آب، در شهر کاشان مورد بررسی قرار گرفته است. شیوه تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی می باشد. این پژوهش سعی دارد که به این دو پرسش پاسخ دهد: 1. نحوه بهره برداری بهینه از آب چه تاثیری بر روی معماری اقلیم گرم و خشک داشته است؟ 2. چه بناهایی حاصل رویکرد خاص به آب در این اقلیم می باشد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به کمبود آب در این اقلیم و اهمیت آن برای ادامه زندگی، تاثیر مستقیمآن بر روی معماری و شهرسازی آن دیده می شود. از آن جمله می توان به اهمیت قنات ها و شیوه های مختلف دسترسی به آب آن در نقاط مختلف شهر اشاره کرد. همین طور بناهای شهری مختلف که در ارتباط با آب احداث شده اند مانند آب انبار، حمام ها، مظهر قنات، سقاخانه، باغ ها، هوت، سیپک، رختشویخانه و ... را می توان نام برد. علاوه بر آن، تاثیر آب در طراحی بناهای مسکونی نیز مشهود است؛ حوض، حوضخانه، گودال باغچه، اوئی، پادیاو و ... حاصل حضور آب در فضاهای مسکونی می باشند

آب، اقلیم گرم و خشک، معماری کاشان، معماری اقلیمی، بناهای مرتبط با آب