مریم جمشیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردستان، اصفهان، ایران.
سیدعلیرضا بابالحوائجی - عضو هیئتعلمی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردستان، اصفهان، ایران.

نور در فلسفه و حکمت اسلامی دارای جایگاه متعالی و ویژهای است. توجه و تأکید قرآن کریم به این موضوع بر کسی پوشیده نیست و عنایات صاحبنظران حکمت و اندیشه اسلامی دراینباره نوشته های فراوانی را به خود اختصاص داده است. مقام نور در باور اسلامی آن گونه است که متفکران بنیان اصلی آن را به حقیقتی که از عین نهان است نسبت دادهاند. آنان در عینیات و عالم محسوسات مراتبی را برای نورقائل شدهاند که همگی از بنیان اولیه ناشی میشوند. متفکران و عرفای اسلامی که در خصوص این آیه و مبحث نور صاحبنظر میباشند: ابنسینا – امام محمد غزالی – علاءالدوله سمنانی – شیخ نجم الدینرازی – شیخ شهاب الدین سهروردی و ... سؤالی که در این پژوهش بدان پرداخته میشود این است که نور چگونه در طراحی بناهای یادمان گونه تجلی مییابد؟ در این پژوهش نگارندگان با جمعآوری منابعکتابخانهای؛ پژوهشهای پیشین و به روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات میدانی در بناهای مذهبی شیعه به خصوص مساجد دوره صفویه؛ در ابتدا به تعاریف و باورها در زمینه نور و اهمیت آن پرداخته و سپس بااستناد بر مطالعات و تحلیلهای انجامشده به کشف حقیقت نور و در انتها به ارائه راهکارهایی جهت نیل به مقصود در طراحی معماری یادمانها که سراسر مفاهیم هستند؛ میپردازند. در سراسر حکمت ایرانی،رابطه رمزآمیز تعریف مبدأ هستیبخش به واسطه نور و با نور تعریف و شناخته شده است. حضور نور در اثر معماری وجود را تداعی میکند و وجود نور علت موجودیت را نشان میدهد. نور با حضور خود وجود را معنا میبخشد و از این رو کالبد معماری را با وجود حضور کیفی خود زنده میکند.

فلسفه اشراق، مفاهیم نور، سهروردی، معماری یادمانها، معماری اسلامی