ندا ملک زاده - دانشجو دوره دکتری شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس،
محمدرضا پورجعفر - استاد گروه شهرسازی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

رشد مطلوب فضایی شهرها و مناطق کلانشهری، به طور جامع و جدی کمتر در دستور رسمی سیاست برنامهریزی کشورها در جهان سوم قرار گرفته است. ایران نیز از این امر مستثنی نیست. این موضوع سبب گردیده است تا بیشتر به صورت موردی به برنامهریزی و طراحی پرداخته و در اغلب موارد با عدم مدیریت صحیح منجر به شکلگیری رشد کالبدی کم تراکم و پراکنده در پیراشهری، حومههای کلانشهرها و شهرهای بزرگ شود. اغلب این اشکال توسعه، موجب استفاده از اراضی به صورت تک عملکردی میگردد. از دیگر اشکال توسعه به صورت موردی و خودبینی پدیدهای به عنوان پراکنده رویی شهری است. اینگونه رشد و توسعه در بیشتر موارد مغایر باتوسعه پایدار است. پراکنده رویی به عنوان یک صفت توصیف کننده الگوی رشد شهری، به عنوان یک فعل تشریح کننده فرآیند آن، گسترشی است بیبرنامه و یا بد برنامه، خوداتکا و کنترل نشده. در نگاهی به مراکز متراکم شهرها به سمت پیرامون در مییابیم که این موضوع موجب استفاده بیرویه و ناکارآمد از زمین، توسعه یکنواخت،غیر مستمر و جهشی میگردد. این پدیده، تخریب بنیانهای زیستمحیطی و تحمیل هزینههای سرسامآور بر شهرها در مناطق کلانشهری را به دنبال دارد. توجه نکردن به این مهم، نه تنها منجر به افزایش تقاضای مصرفیمنابع طبیعی و اکوسیستمها میگردد بلکه منجر به تهدید ناپایداری اراضی توسط آلایندههای محیطی، از بین رفتن تنوع زیستی و تخریب زیستگاههای طبیعی خواهد شد. هدف این پژوهش، تحلیل و بررسی پراکنش شهریمنطقه کلانشهری تهران و عوامل تأثیر گذار آن بر تخریب محیطزیست در راستای ایجاد محیطی مطلوب و پایدار میباشد. با استفاده از روش مقایسه کمی و تطبیقی نتایج نشان میدهد که: مهمترین علت رشد پراکندهمنطقه کلانشهری تهران به ویژه تمرکز این پراکندهرویی در جنوب غرب و غرب منطقه کلانشهری تهران میباشد. عامل و یا مراکز اصلی پراکندهرویی، موجب به وجود آمدن مراکز اصلی مصرف منابع طبیعی و به طبع آن تخریب بنیانهای محیطزیست گردیده است. با مقایسهای تطبیقی میان تحولات و تغییرات اطلاعات ارائه شده به وضوح همروندی تغییرات مخرب محیطزیست و پراکندهرویی منطقه کلانشهری تهران مشخص میباشد

پراکنده رویی، رویکرد مناسبت محیط، منطقه کلانشهر تهران