محمد میر - عضو هیات علمی دانشگاه زابل
علی شهرکی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

جامعه شناسی ادبیات دانش نوپا و پیچیده ای است که به منظور آگاهی یافتن از شرایط اجتماعی دوره های مختلف تاریخی، از یک سو به بررسی روابط بین آثار ادبی و جامعه و از سوی دیگر به تآثیرپذیری نویسنده از شرایط اجتماع می پردازد. داستان و رمان آیینه تمام نمایی از جامعه در سطوح مختلف آن ، و بازتاب دهنده ناخودآگاه فردی و جمعی است. بنابراین از منظرهای گوناگون روانشناسی، جامعه شناسی و ... قابل تحلیل و بررسی است. با وجود تآثیر انکارناپذیر و دوجانبه فرد و جامعه بر یکدیگر، داستان ابزار مناسبی برای شناخت جوامع در دوره های گوناگون تاریخی است. تحولات اجتماعی و تآثیر آن بر جنبه های فر هنگی، سیاسی، اقتصادی و ... از طریق داستان ها و رمان ها تیز قابل تآمل است. جلال آل احمد نویسنده پر کار و توانمندی است که با دقت و باریک بینی، مسائل گوناگون جامعه خود را از طریق رمان و داستان به مخاطبانش می نمایاند. لذا با هدف بررسی و بازتاب این واقعیات، مسائل اجتماعی انعکاس یافته در مجموعه داستان دید و بازدید با تکیه بر رویکرد ساخت گرایی تکوینی لوسین گلدمن به شیوه توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش ها حاکی از آن است که جلال آل احمد در داستان هایش با استفاده از سبک رئالیسم انتقادی به تصویر جامعه ایران در سال های قبل از انقلاب اسلامی و جنگ جهانی پرداخته و مجموعه داستان خویش را آیینه تمام نمای آسیب ها و آفات اجتماعی و تآثیر نا به جای آن بر روح جمعی جامعه نموده است . در مجموعه دید و بازدید جلال آل احمد توانسته به خوبی و با دقت مرارت ها، تلخی ها و ملالت و سرخوردگی روح جمعی ایران سال های قبل از انقلاب اسلامی را به تصویر بکشد.

جلال آل احمد، جامعه شناسی، رمان،گلدمن، لوکاچ