طاهره کریمی - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
حسین ایوبی مهریزی - عضو هیات علمی دانشگاه یزد

در فقه اسلامی ازدواج و تشکیل خانواده ،مستحب مؤکد و متقابلاً طلاق و فروپاشی ارادی خانواده مذموم و در روایات مبغوض الهی عنوان شده و از عواملی است که موجب لرزش عرش الهی شمرده شده است . ولی با این وجود طلاق حرام نیست و به اقتضاء شرایط خاصی که پیش می آید و امکان صلح و سازش به هیچ وجه وجود نداشته باشد تجویز شده است . اصل اولیه در اسلام این است که طلاق در دست مرد است و تعبیر کنایی در روایت نبوی الطلاق بید من اخذ بالساق یعنی طلاق در دست شوهر می باشد حاکی از آن است . حتی در جایی که دادگاه با درخواست طلاق از طرف زوجه به نفع وی حکم می کند ابتداشوهر را ملزم به طلاق همسرش می کند و سپس در صورت امتناع زوج ،زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود . در حقوق مدنی ایران که مطابق فقه امامیه تدوین شده است در جهت احقاق حقوق زن بارها مواد مربوط به حق درخواست طلاق از طرف زوجه ،به نفع زوجه اصلاح شده است که در نهایت با اصلاح تبصره الحاقی ماده 1130 قانون مدنی توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1381 و مشخص کردن پنج مورد به عنوان برخی از مصادیق آن ،موارد درخواست طلاق به دلیل عسرو حرج توسعه یافته است . در این مقاله اعتیاد زوج به موادمخدرو یا ابتلای وی به مشروبات الکلی، به عنوان یکی از مصادیق عسرو حرج در بند 2 تبصره الحاقی ماده 1130 ق . م با تأکید بر آراء برخی از پرونده های محاکم خانواده شهر شیراز در سال های 90و91 مورد بررسی قرار گرفته است . نتایج حاصله نشان می دهد در صورت وجود مدارک و مستندات اثبات کننده عسرو حرج زوجه در محکمه با شرایط مندرج در ماده 1130 ،محاکم خانواده شیراز به نفع زوجه حکم صادر نموده اند و بعضاً که حکم به نفع زوج داده شده یکی از شرایط موجود در ماده1130 احراز نشده است چنان که یا عسرو حرج شدید نبوده که به اساس زندگی خانوادگی لطمه واردکند یا سوءمعاشرت ناشی از اعتیاد مستمر نبوده و شوهریا اعتیاد نداشته یا ترک نموده است که در این گونه موارد با تأکید بر حفظ کیان خانواده و جلوگیری از اثرات زیان بار فردی و اجتماعی آن به خصوص برای فرزندان ،حکم به طلاق صادر نشده است . اگرچه دربعضی از آراء سهل انگاری هایی صورت گرفته از جمله اینکه حضانت فرزند خردسال پس از طلاق زوجه به زوج داده شده است .

آرای محاکم،عسروحرج ، اعتیاد،شهرستان شیراز،طلاق