مریم رفعت جاه - استادیار گروه انسان شناسی دانشگاه تهران
مرجان ربیعی - کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان

مطالعات خانواده در مناطق مختلف جهان، حاکی از افزایش خانواده های زن سرپرست است.. در شرایط کنونی، پیامد افزایش این نوع خانواده ها، فزونی فقر و آسیب پذیری اجتماعی و شیوع بالای فشارهای روانی در جامعه است. هدف از این پژوهش شناخت آثار ایفای نقش های چندگانه بر سلامت روان زنان سرپرست خانوار، نگرش زنان یاد شده نسبت به خودشان و راهکارهای آنان برای رفع فشارهای نقشی بوده است. روش مورد استفاده، ترکیبی و شامل دو روش کمی و کیفی و فنون مورد استفاده مصاحبه نیمه ساخت یافته و پرسش نامه بوده و نمونه گیری به شیوه گلوله برفی انجام شده است. یافته های این تحقیق نظریه های تکثر نقش و اعتلای نقش را که در چارچوب نظری تشریح شده تایید می کند. نقش های مختلف زنان سرپرست خانوار مجموعه ای از فرصت ها و محدودیت ها را در اختیارشان می گذارد. تعدد نقش از یک سو به علت ایجاد حس مفید بودن بخشی از نیازهای روانی آنان را تامین کرده و موجب گسترش عاملیت، توانمندی و خود باوری این زنان شده و از سوی دیگر پیچیدگی و دشواری ایفای این نقش ها، مشکلاتی را برایشان ایجاد می کند به ویژه در مورد این قشر از زنان که شغل شان تا حدودی زمینه را برای ایجاد مشکلات روانشناختی و بیماری های جسمانی فراهم می سازد. همچنین در سطح همین نمونه خاص می توان گفت که تعدد نقش تاثیر مخربی بر سلامت روان این زنان نداشته است و همان طور که داده های بخش کمی نیز نشان می دهد سلامت روان در آنان در سطح متوسطی قرار دارد.

زنان سرپرست خانوار، دستفروشی در مترو، سلامت روان، تعدد نقش