بابک امین نژاد - دانشگاه آزاد واحد اسلامی واحد رودهن دانشکده فنی مهندسی
روزبه فرخ زاد - کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل کیش

یکی از ارکان مدیریت منابع آب ، بهره برداری بهینه از مخازن سدهای کشور به عنوان اصلی ترین منابع آبهای سطحی است.مخازن با تنظیم جریان رودخانه در امر بهبود توزیع نامرتب آب از نظر زمانی و مکانی ، نقش مهمی را در جهت کاهش خسارات ناشی از کمبود آب در ماهها و سالهای خشک ایفا می نمایند و در امر ذخیره وتأمین آب برای مصارف شهری ، روستایی ، صنعتی و کشاورزی ، کنترل مهار سیلاب ، تولید برق و ایجاد امکانا تفریحی و پرورش آبزیان نقش مؤثری دارند. تا کنون بهره برداری بهینه از مخازن سدها با در نظر گرفتن شرایط پویا (متغیر) برای آوردها و نیازهای پایین دست سد کمتر مورد توجه قرار گرفته است که در این مقاله با استفاده از الگوریتم جامعه ی مورچگان پویا ( ACO ) با در نظر گرفتن کلیه تغییرات زمانی برای مخزن یک سد در داخل کشور انجام گردیده است. معمولا در بهره برداری شرب از مخازن سدها، هدف اصلی کمینه کردن اختلاف نیاز پائین دست و میزان رهاسازی آب می باشد. در این مقاله به منظور تعیین مقادیر رهاسازی جهت بهینه کردن بهره برداری از مخزن سد، از روش برنامه جامعه مورچکان پویا با رویکرد پسرو استفاده شده است. روند تحلیل داده ها به روش پویا، بر استا برنامه نویسی در محیط ملتب و همچنین استفاده از نرم افزارهای صفحات گسترده مانند اکسل انجام شده است. جهت حل مسئله بهره برداری مخزن، مقدار ذخیره در انتهای دوره t به عنوان متغیر تصمیم در نظر گرفته است. با توجه به تعریف مسئله، امکان تغییر این متغیر در بازه 830.3340 وجود دارد. دقت جواب های حاصل و همچنین مقدار تابع هدف به نحوه گسسته سازی متغیر تصمیم بستگی دارد. در ابتدا به منظور نمایش کارآیی مدل، با در نظر گرفتن طول بازه برابر 251 واحد، بهره برداری 5 ساله 20 ساله و 40 ساله مورد بررسی گرفت. مقار تابع هدف بهترتیب برابر 1/13، 6/85، 14/82 برای بهره برداری 5، 20 و 40 ساله به دست آمده است. در نهایت به منظور ارزیابی روش برنامه جامعه مورچگان پویا جهت حل مسئله بهره برداری بهینه از مخازن سدها، نتایج حاصل از این روش با روش های فراکاوشی متداول اخیر در حل مسائل بهینه سازی مقایسه شده و نتایج آن ارائه شده است

بهره برداری از مخزن سد، بهینه سازی، برنامه ریزی پویا، جامعه مورچگان