یعقوب خسروی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی حمل و نقل دریایی
همایون یوسفی - استادیار و هیئت علمی دانشکده اقتصاد و مدیریت دریا
ناصر سعیدی - استادیار و هیئت علمی دانشکده اقتصاد و مدیریت دریا
مصطفی زارع دوست - مربی دانشکده اقتصاد و مدیریت دریا

گرچه عملیات اسکراپ ریشه در تاریخ کشتى سازى دارد اما از دهه چهلم میلادى به واسطه افزایش تقاضا جهت مصرف آهن و فولاد و توسعه صنعت بازیافت، اسکراپ به عنوان یک صنعت شکل گرفت و از همان زمان آثار و تبعات زیست محیطى آن نمایان گردید. اسکراپ در واقع به مجموعه عملیاتى اطلاق مى شود که جهت تراشیدن بدنه کشتى و اوراق نمودن آن به کار مى رود. اوراق سازی یک کشتی، با تولید حجم وسیعی از ضایعات همراه است که برخی مفید و برخی دیگر بسیار مضر هستند. در اکثر ضایعات مضر، مواد سمی بسیار خطرناک (هم برای انسان و هم برای محیط زیست) به مقدار زیاد یافت می شود. افزایش تعداد شناورهای مختلف و حجم تردد آنها، باعث ورود آلاینده های مختلف به اکوسیستم دریا و متعاقب آن آلودگی دریا شده است. از سوی دیگر با گسترش استفاده از بخش حمل و نقل دریایی در طول زمان، کشتی های با طول عمر زیاد و فرسوده نیاز به از رده خارج شدن و اوراق کردن داشتند که به دنبال آن انتشار آلاینده های زیست محیطی ایجاد شد و سازمان های بین المللی و کارشناسان را به فکر ایجاد برنامه مدیریت زیست محیطی انداخت؛ به طوری که از سال ١٩٥٤ آلودگی دریا از جانب کشتی ها برای همیشه در دستور کار سازمان های بین المللی قرار گرفت و سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) به عنوان سازمان مرجع برای مقابله با آلودگی های دریا تعیین شد. پژوهش حاضر با توزیع گویه های پرسشنامه، مصاحبات، ارائه نظریات کارشناسی شده و مطالعه متون و تئوری ها سعی بر بررسی تاثیر اسکراپ شناورها برمیزان آلودگی سواحل و محیط زیست دریا از دیدگاه کنوانسیون مارپول در حوزه عملکردی خلیج فارس دارد که در پایان استنتاج شد که اوراق سازی کشتی ها در حوزه خلیج فارس به دلایل متعددی از جمله عمق کم، بسته بودن یا محدود بودن منطقه، وجود گیاهان دریایی فراوان در منطقه، عدم دسترسی به آبهای آزاد و ... باعث انتشار سریع آلودگی می شود.

اسکراپ شناورها، محیط زیست دریایی، آلودگی دریایی، کنوانسیون های سازمان بین المللی دریانوردی، خلیج فارس