مهدی جمشیدی مقدم - مربی پژوهش- معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم-سرارود،کرمانشاه

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ xمحیط و تشخیص لاین های پرمحصول و سازگار ، آزمایشی با استفاده از 16ژنوتیپ گلرنگ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار از سال زراعی 1387 تا 1390 در 9 محیط (ترکیب سال xمکان )تحت شرایط دیم اجرا گردید. نتایج بدست آمده از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که مجموع مربعات اثرات ژنوتیپ و متقابل به ترتیب 17/6و 45/1 درصد از مجموع مربعات کل بود. بر اساس نتایج واریانس پایداری شوکلا ) 2ژنوتیپ های G3 و 5 G15 ، G9 ، G8 ، G6 ، G با توجه به داشتن کمترین مقدار واریانس وغیر معنی دار بودن ژنوتیپ های پایدار محسوب شدند. با استفاده از روش شوکلا تفکیک اثرات متقابل ژنوتیپxمحیط به دو جزء نامتجانسی مربوط به شاخص محیطی و اثر متقابل باقیمانده معنی دار شد. پس از معنی داری این دو جزء بر اساس باقیمانده حاصل از اثر متقابل ژنوتیپxمحیط، برآورد نااریب واریانس پایداری ژنوتیپ ها در تمام محیط ها محاسبه شد. با استفاده از روش عملکرد- پایداری(Ysi) ژنوتیپ های G2 ، G12 ،G13 ،G10 ،G11 ،G15 G و 14 G6 به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند. تجزیه اثر ژنوتیپ + اثر ژنوتیپx محیط ام شد.( GGE)این ارزیابی نشان داد که دو مؤلفه اول بیش از 31 درصد از مجموع مربعات اثر ژنوتیب + اثر متقابل ژنوتیپ x بیان می کند لذا بر اساس دو مؤلفه اول بای پلات های مربوطه ترسیم شد. بر اساس بای پلات های GGE برای گزینش G و 2 G همزمان برای عملکرد و پایداری ژنوتیپ های 13 G و 2 G به عنوان ژنوتیپ برتر شناسایی شد.ارزیابی محیط های مورد بررسی نیز از نظر توانایی تفکیک ژنوتیپ های گلرنگ از یکدیگر و شناسایی ژنوتیپ هایی با سازگاری عمومی ، ایلام بعنوان بهترین محیط با توجه به هر دو جنبه شناسایی شد. با استفاده از ترسیم نمودار چندضلعی GGEبای پلاتG11 برای ایستگاه های سرارود و شیروان و ژنوتیپ G2 برای ایستگاه ایلام مناسب تشخیص داده شدند

اثر متقابل ژنوتیپx محیط، واریانس پایداری ، آماره عملکرد- پایداری، بای پلات GGE