مقایسه انواع روانشناسی ازدیدگاههای ایدئولوژیک،فلسفی ونوینوبررسی نظریات پیشین وجدید دراین باره

روان شناسی اسلامی اصطلاح روان شناسی اسلامی، ازجمله مفاهیمی است که طرح آن موجب جبهه گیری موافقان و مخالفان بسیاری شده است. موافقان این اصطلاح مدعی وجود چنین حوزه مطالعاتی در مقابل روان شناسی مغرب زمین هستند. در مقابل مخالفان آن، طرح چنین اصطلاحی را نادرست می دانند و معتقدند روان شناسی در قالب یک علم نمی تواند پسوند مسیح، اسلامی و... را پذیرا باشد مدعیان روان شناسی اسلامی پیش فرض هایی را برای امکان وجود چنین علمی مطرح کرده اند که این پیش فرض ها به وسیله چنین ذکر شده اند » علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی « پدیدآورندگان کتاب : در » روح « فرضیه روح: به اعتقاد برخی، زمانی می توان از روان شناسی اسلامی سخن به میان آورد که موضوع مطالعه آن پدیده است. در مقابل مدعیان چنین برداشتی باید این نکته را » روح شناسی « نظر گرفته شود. به زعم این افراد روان شناسی نوعی خاطرنشان کرد که روان شناسی در جایگاه یک علم درصدد فهم، تبیین و پیش بینی ماهیت و رفتار انسان است. از سوی دیگر که از دایره منطق و فهم انسان » امری « در نظر گرفتن، این مشکل را پدید می آورد که حقیقت » روح « موضوع روان شناسی را بسی فراتر است مورد بررسی قرار گیرد و این امر امکانپذیر نخواهد بود . را به عنوان موضوع روان شناسی اسلامی معرفی کرده اند. تفاوت نفس و روح در این نکته نهفته » نفس « فرضیه نفس: گروهی است که هنگام سخن گفتن از نفس بر خلاف روح با حقیقتی صرفا متافیزیکی سر و کار نداریم، بلکه نفس از حیث تعلقش به در نظر می گیرند. اشکالی که بر این مدعا وارد » نفس شناسی « بدن مورد توجه است. در نتیجه این افراد روان شناسی را معادل است قابل تامل می باشد. اشکال این است که آیا می توان نفس شناسی را معادل روان شناسی علمی دانست که عنصر تجربه در علم النفس « : کدام علم النفس مدنظر است » علم النفس « آن یک عنصر اساسی است؟ از سوی دیگر، هنگام سخن گفتن از علم النفس عرفانی « یا » فلسفی ». در واقع چه مقصود علم النفس فلسفی باشد که با حدوث و قدم نفس و قوای آن سر و کار دارد و چه علم النفس عرفانی که در آن از تجرد نفس سخن به میان می آید، هیچ کدام معادل روان شناسی علمی نخواهد بود. در واقع بر خلاف روان شناسی علمی که تجربه معیار اصلی در نظر گرفته می شود در علم النفس فلسفی، استدلال عقلی و در علم النفس عرفانی شهود مدنظر است . شناخت نفس مفهومی است عام و فراخنای عمومیت آن چنان است که علم النفس « هرچند نباید از این نکته غافل شد که فلسفی، معرفه النفس عرفانی و روان شناسی هر سه در دامن آن قرار می گیرند. این سخن بیانگر آن است که نفس را موضوع روان شناسی اسلامی خواندن، کلام کافی نیست به دلیل آن که باید معین کرد نفس از چه حیث موضوع علم النفس فلسفی و از چه حیث موضوع معرفه النفس عرفانی است <<قرامکی و ایروانی 1385، ص16 . ». بر خلاف روان شناسی علمی که در آن تجربه معیار اصلی در نظر گرفته می شود در علم النفس فلسفی، استدلال عقلی و در علم النفس عرفانی شهود مدنظر است به عنوان موضوع اصلی روان شناسی اسلامی تاکید می کنند.بدون در نظر گرفتن » فطرت « فرضیه فطرت: گروهی بر قرار گرفتن مباحث پیرامون معانی مختلف فطرت و دیدگاه های مرتبط با این موضوع باید به این نکته اشاره کرد که در اصطلاح قرآنی مقصود از فطرت نوعی معرفت و میل ربوبی است که در انسان به ودیعه نهاده شده است. اگر ما در روان شناسی به دنبال فهم طبیعت انسان هستیم به این نکته پی خواهیم برد که گستردگی مفهوم فطرت به اندازه گستردگی مفهوم طبیعت انسان نیست. در نتیجه می توان فطرت را به عنوان موضوعی در میان موضوعات مربوط به روان شناسی مورد بحث قرار داد، ولی این امر مجوزی برای در نظر گرفتن فطرت به عنوان موضوع کلی روان شناسی اسلامی نخواهد بود . فرضیه عمل: مفهوم عمل در تفکر اسلامی از جایگاه خاصی برخوردار است چنان که هویت هر فرد معادل اعمالی است که از وی آشکار می شود. در واقع اگر درصدد شناخت فردی هستیم بهترین معیار، عمل آن فرد است. در نتیجه اگر درصدد تاسیس به عنوان شاه کلید آن علم در نظر گرفته شود. ذکر این نکته » عمل « علمی تحت عنوان روان شناسی اسلامی هستیم باید ضروری است که حتی هنگام سخن گفتن از نفس به عنوان موضوع روان شناسی اسلامی، نفسی مد نظر است که در عمل فرد آشکار و خود را متحقق می سازد