حامد طالبیان - دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه خوارزمی و مربی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، ایران
محمدمهدی مولایی - دانشجوی دکتری علوم ارتباطات دانشگاه تهران و مدیر آینده بان، ایران
فریما قراری - کارشناس ارشد علوم اجتماعی، ایران

روش تحلیل اثرات متقابل یا متقاطع از جمله روش های پرکاربرد در آینده پژوهی است. در عالم واقع اکثر رویدادها و مسائل به نحوی، با رویدادها و مسائل مرتبط هستند و تحلیل این روابط متقابل اهمیت دارد. در روش تحلیل اثرات متقابل تلاش می شود تا تأثیر (یا احتمال تأثیر) یک متغیر بر متغیر دیگر پیش نگری شود و مجموع این اثرات متقابل محاسبه شود. برای رسیدن به این هدف، میشل گوده فرانسوی تحلیل ساختاری با استفاده از نرم افزار میک مک را به عنوان یکی از اجزاء آینده نگاری استراتژیک معرفی کرد. با وجود قابلیت ها و برتری های این رویکرد، روش میگ مک مشکلاتی هم دارد. در میک مک به صورت دقیق مشخص نیست که تأثیر یا وابستگی یک متغیر به متغیرهای دیگر تا چه میزان قوی یا ضعیف است. به عبارت دیگر، خبرگان تنها به رابطه میان دو متغیر، امتیازهای ثابت مانند اعداد 1، 2 یا 3 می دهند در حالی که در عالم واقع تأثیرات متغیرها بر یکدیگر تا این اندازه دقیق و کامل نیست. میک مک فازی برای حل این مشکل طراحی شده است. تحلیل ساختاری مبتنی بر متغیرهای زبان شناسی توسط عده ای از محققان دانشگاه گرانادا طراحی شده است. هدف از میک مک فازی آن است که امکان استفاده از رشته های زبانی در مرحله گردآوری داده ها فراهم شود. برای تحلیل رشته های زبانی از نظریه مجموعه های فازی استفاده می شود. در این مقاله پس از معرفی مختصر روش تحلیل اثرات متقابل با رویکرد میک مک و همچنین میک مک فازی، تجربه به کارگیری این روش در پروژه «آینده پزوهی ایران 1394» تشریح خواهد شد.

آینده پژوهی، تحلیل فازی، تحلیل ساختاری فازی، تحلیل میک مک، تحلیل اثرات متقابل