رضا بهامین - کارشناسی ارشد معماری دانشگاه هنراسلامی تبریز

مسجد بعنوان اصلی ترین فضای عبادتگاهی مسلمانان همواره زمینه مناسبی برای نمود مفاهیم و معانی اسلام فراهم نموده است. مناره ها بعنوان یکی از عناصر اصلی در کالبد مساجد اسلامی در ورای شکل و کالبد مادی خود بیانگر مفاهیم و معانی محتوایی بوده اند و نقش نمادین داشته اند.با توجه به نمادین بودن مناره ها، تفاوت در تعداد آنها در مساجد گوناگون ناشی از تفاوت در معنا و محتوای آنهاست و تفاوت تعداد این عنصر در مساجد، بیانگر مفاهیمی متفاوت است.لازم به ذکر است که این تعدد در مساجد مذاهب مختلف مسلمانان مشاهده می شود ، یعنی مساجد هر مذهبی تعداد مناره های مشخصی دارند که با مذاهب دیگر متفاوت است. به نظر می رسد این تفاوت ناشی از اختلاف محتوا و مفاهیمی است که در این مذاهب برای مناره و تعداد آن در مساجد در نظر گرفته شده است و تفاوت تعداد آنها بصورت نمادی از مذاهب مختلف اسلامی درآمده است.روش تحقیق در این مقاله از نظر به عمل و به شیوه استنادی است. بدین صورت که ابتدا با مروری زودگذر بر مفاهیم اولیه نمادگرایی ، معیارهای نمادین بودن یک عنصر معماری مطرح شده است، سپس جایگاه نمادین مناره در مساجد ایرانی بیان گردیده تا مفاهیم عمیق و درونی آنهاکه در پس شکل مادی آنها نهفته است، از دیدگاه محقیقین اسلامی روشن گردد.و در پایان با توجه به نظریات مطرح شده علت تفاوت تعداد مناره ها در مساجد مذاهب مختلف در ایران بررسی شده است.

مناره، مذهب، نماد، مسجد