کلثوم دهقان - دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی ، دانشگاه پیام نور کرج
غلامرضا یاوری - استادیار اقتصاد کشاورزی ، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور کرج
مهدی کاظم نژاد - استادیار اقتصاد کشاورزی ، وزارت جهاد کشاورزی

محدودیت منابع انرژی همواره از دغدغههای اصلی بشر بوده است؛ دراین میان آب بعنوان یک منبع کمیاب و حیاتی از جایگاه ویژهای برخوردار است. بحران آبی حاکم، افزایش روزافزون جمعیت و به طبع آن رشد تقاضای غذا، تدبیر برایارتقاء بهرهوری آب در بخش کشاورزی را به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل نموده است. تجارت آبمجازی به عنوان راهکاری نوین میتواند با ایجاد تعادل در ترازآبی هر کشور درجهت حفظ امنیتغذایی، افقهای روشنی را برای ملتهای جهانترسیم نماید. با توجه به قرارگیری ایران در ناحیه خشک و کمآب، در این تحقیق با هدف ارتقاء بهرهوری آب کشاورزی،به بررسی چگونگی مبادلات محصولات کشاورزی بر اساس میزان آب مجازی محتوی آنها پرداخته ایم. لذا با انتخاب شماری از محصولات عمده صادراتی و وارداتی، با در نظرگیری میزان مصرف و قیمت واقعی آب، عملکرد و ارزش مبادلاتی محصول، با استفاده از روش نظریه بازیها )تحت مدل طراحی مکانیزم( بهرهوربودن آنها را برای دو گروه کشاورزان و بازرگانان بررسی نموده، با کاربرد نرمافزار Gambit نقاط تعادلی بازدهیهای تولید و بازرگانی این محصولاتدر مدل مشخص شده است. در این تحقیق برای دستیابی به بهرهوری بالای آب در تولید محصولات کشاورزی، اولویت اصلی برای صادرات، بهرهوربودن و برای واردات آببربودن محصولات می باشد؛ که بر همین اساس رتبهبندی شدهاند. طبق نتایج تحقیق لزوم تجدیدنظر در نوع و میزان محصولات کشاورزی مبادلاتی ضروری بوده و با اصلاح ساختار الگویتجاری این محصولات خواهیم توانست بهرهوری آب را در بخشکشاورزی مطابق با یک برنامهریزی دقیق و حسابشده، ارتقاء دهیم؛ لذا توجه به تجارت آبمجازی در سیاستگزاری های کلان کشور میتواند ضمن ایجاد تعادل در تراز آبی و حفظ امنیت غذایی، ما را به سمت توسعه پایدار کشاورزی رهنمون سازد.

آب مجازی ، بهرهوری آب ، محصولات کشاورزی ، تراز آبی ، نظریه بازی ها