امیرپویا صراف - استادیار گروه مهندسی عمران، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

روشهای بسیاری برای بررسی سیلاب حوضههای آبریز وجود داشته که از آن جمله میتوان به تحلیل منطقهای سیلاب اشاره نمود. این روش، متکی بر ویژگیهای فیزیکی، اقلیمی و اکولوژیک حوضههای آبریزبوده و استفاده از روش آماری گشتاورهای خطی به عنوان رهیافتی جدید در تحلیل تناوب سیلاب، بکار گرفته میشود. همچنین، حضور دادههای پرت یا دورافتادهها در سری دادههای هیدرولوژیک، اثراتقابلتوجهی را بر آنالیز فراوانی سیلاب در روند تحلیل فراوانی، برجای میگذارند. آنالیز دادههای پرت شامل دو رویکرد شناسایی و کشف این دادهها و رفتار با آنها است. پس از شناسایی دادههای پرت، مسئله مهمآن است که چگونه با این داده یا دادهها برخورد گردد و این مطلب، مهمترین نقش را در تجزیه و تحلیل دادههای پرت ایفا میکند. در این پژوهش، تحلیل فراوانی سیلاب منطقهای حوضهی آبریز رودخانهی دز،مورد مطالعه قرار گرفته است. در ابتدا پس از تعیین دو منطقهی همگن هیدرولوژیک، دادههای پرت در هر منطقه با استفاده از روش آنالیز مؤلفههای اصلی شناسایی گردیدند و بهمنظور بررسی و مقایسه اثراتچگونگی برخورد با آنها در تحلیل فراوانی، دو رویکرد مورد توجه قرار گرفت. در رویکرد اول، دادههای پرت مشاهدهای، حفظ و در رویکرد دوم، تحلیل فراوانی، پس از حذف سالهایی که دارای دادههای پرت بودند، صورت پذیرفت. نتایج تحلیل فراوانی منطقهای سیلاب که توسط روش گشتاورهای خطی به انجام رسید، حاکی از آن بود که مقادیر چندکهای تخمینزده شده در هر دو رویکرد، بخصوص در دورههای بازگشت بالا، اختلافات چشمگیری با یکدیگر دارند و این مهم، ضرورت موردتوجه قراردادن دورافتادهها را در تحلیل فراوانیها، ضروری مینمایاند.

شناسایی دادههای پرت، تحلیل فراوانی منطقهای سیلاب، آنالیز مؤلفههای اصلی، گشتاورهای خطی،حوضهی آبریز سد دز