فریبا یارمحمدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات خوزستان دانشجوی کارشناسی ارشد علوم محیط زیست
کتایون ورشوساز - دانشگاه آزاد اسلامی اهواز دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی عضو هیئت علمی گروه محیط زیست
ایرج محمدفام - دانشگاه علوم پزشکی همدان دانشکده بهداشت عضو هیئت علمی گروه بهداشت حرفه ای

در فعالیتهای صنعتی تکنیک های ارزیابی و مدیریت ریسک از طریق استفاده از رویکردهای پیشگیرنده و با هدف ایمنی برای کاهش توان حوادث بکار گرفته می شود. امروزه ایمنی نقش بسیار مهمی را در تمامی مراحل طراحی فرآیندهای شیمیایی ایفا میکند. یکی از ضروری ترین و اصلی ترین مراحل برای افزایش سطح ایمنی در واحدهای موجود یا در حال طراحی، ارزیابی ریسک خطرات همچون رها شدن مواد شیمیایی در محیط، انفجار و ... است که ممکن است از طریق خطاهای انسانی یا خرابی تجهیزات و یا عوامل دیگر ایجاد شود . این مطالعه در سال ۱۳۹۲ با هدف ارزیابی سیستمهای ایمنی و زیست محیطی مخازن حاوی ماده MTBE در پالایشگاه شیراز به انجام رسیده است. شناسائی مخاطرات این واحد با تکنیک PHA که یک روش کیفی است و ارزیابی ریسک با تکنیک LOPA که یک روش نیمه کمی است، انجام گرفته است. در مرحله اول بعد از مطالعه کلیه فعالیتها و فرآیندهای مخازن، ویژگی های منطقه و بازدیدهای میدانی، مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی، مصاحبه با کارشناسان فنی و زیست محیطی و بررسی حوادث مخازن مورد مطالعه، لیستی از فعالیتها و عواملی که احتمال ایجاد ریسک در آنها وجود شد. پس از جمع آوری اثرات و جنبه های زیست محیطی، جدول PHA برای واحد مخازن تکمیل گردید و شدت و احتمال هر وضعیت مخاطره آمیز در قالب توفان فکری با کمک چند متخصص نمره دهی نهایی شد و در نهایت ریسک ها در سه سطح بالا، متوسط و پایین طبقه بندی شدند. در ادامه کار ارزیابی، ریسکهای بالا از کل ریسک ها غربال شده تا در مرحله بعد توسط روش LOPA مورد ارزیابی قرار گیرد. براساس نتایج بدست آمده از بین ۲۵ مورد ریسک زیست محیطی و ۴۹ ریسک ایمنی، ۱۰ مورد دارای بیشترین اولویت ریسک بودند که براساس جدول LOPA برای آنها سناریو تعریف شد و رتبه بندی ریسک انجام گرفت. و در نهایت نتیجه اینگونه بود که ریسک هیچ سناریویی غیرقابل قبول محسوب نمیگردد. در پایان بمنظور کاهش سطح ریسک ها، اقدامات کنترلی و اصلاحی آورده شده است

ارزیابی نیمه کمی ریسک ، سیستم های ایمنی وزیست محیطی مخازن ، PHA ، LOPA