بهزاد بسحاق - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت ، دانشکده کشاورزی دانشگاه پیام نور کرج
کمال سادات اسیلان - استادیار زراعت ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه پیام نور کرج
پیام پزشکپور - عضو هیات علمی، بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران
سیروس منصوری فر - استادیار زراعت ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه پیام نور کرج

به منظور مطالعه وراثت پذیری عمومی صفات مهم باقلا در شرایط آبی و تنش خشکی آزمایشی در سال زراعی 1394-1393 به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد واقع در استان لرستان به اجرا در آمد. تیمارهای این آزمایش شامل 16 ژنوتیپ بودند که در دو شرایط آبی و تنش کشت شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ژنوتیپ های مورد مطالعه برای اکثر صفات دارای تنوع بودند به طوری که اثر ژنوتیپ برای اکثر صفات در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. تنش خشکی باعث کاهش صفات مورد نظر شد که البته این کاهش در همه صفات معنی دار نبود. بیشترین میزان وراثت پذیری در شرایط آبیاری نرمال مربوط به عملکرد دانه تک بوته ( h2b.s=98.18% ) و وزن دانه دو ردیف ( h2b.s=98.18% ) و کمترین مقدار وراثت پذیری مربوط به صفت تعداد شاخه اصلی ( h2b.s=0.05% ) بود. وراثت پذیری بالای دو صفت ذکر شده نشان دهنده واریانس ژنتیکی بالا و سهم بیشتر این جزء در واریانس کل می باشد. بنابراین گزینش فنوتیپی برای این صفات مورد اطمینان و موثر خواهد بود. وراثت پذیری پایین صفت تعداد شاخه اصلی نشان دهنده این است که اثرات محیطی قسمت اعظم تغییرات فنوتیپی این صفت را توجیه نمودند. بیشترین میزان وراثت پذیری در شرایط تنش خشکی مربوط به وزن دانه دو ردیف ( h2b.s=100% ) بود. همچنین عملکرد دانه تک بوته دارای وراثت پذیری زیاد ( h2b.s=99.9% ) بود و کمترین میزان وراثت پذیری در شرایط تنش مربوط به صفت روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی ( h2b.s= 0.03% ) بود.

باقلا، واریانس ژنتیکی، واریانس محیطی، واریانس فنوتیپی، وراثت پذیری عمومی