رضوان جابری نسب - دانشجوی ارشد اصلاح نباتات
محمد فرخاری - استادیار دانشگاه رامین،
پیام پزشکپور - استادیار مرکز تحقیقات لرستان

در این بررسی برای مطالعه ی تنوع ژنتیکی 30 ژنوتیپ نخود زراعی موجود در مرکز تحقیقات خرم آباد توسط 10 نشانگر مولکولی ISSR مورد مطالعه قرار گرفت. استخراج DNA به روش CTAB انجام شد. محصولات تکثیری بر روی ژل آگارز 1/5 درصد تفکیک شدند. نهایتا با تولید 127 باند که 79 باند ( 80/6 درصد ) چند شکل بود. میانگین درصد چند شکلی برای همه ی آغازگرها 80/6 درصد با دامنه تغییرات 25 تا 100 درصد بود. تجزیه خوشه ای به روش UPGMA و با استفاده از ضریب تشابه دایس انجام گرفت. برش دندروگرام در فاصله ی 0/51 لاین ها را در 6 گروه ( F، E، D، C، B، A، ) مجزا قرار داد. ژنوتیپ SAR80J21U78U8-87 به تنهایی در گروه F قرار دارد. کمترین فاصله ژنتیکی ( 0/99 شباهت ) بین ژنوتیپ های رقم آزاد، رقم عادل که در گروه D قرار گرفته اند و بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ شماره FLIP05-46C از گروه A و ژنوتیپ SAR80J21U78U8-87 از گروه F در فاصله ژنتیکی 0/56 می باشد. از این رو می توان از این دو ژنوتیپ در صورت داشتن صفات مطلوب ( عملکرد، مقاومت به خشکی ) به عنوان والد در برنامه های دورگ گیری برای اصلاح نخود زراعی و به دست آوردن حداکثر هتروزیس استفاده کرد. گروه بندی کاملاً متمایز و فواصل شایان توجه لاین ها در گروه های مختلف در این دندروگرام، بیانگر تنوع مولکولی زیاد در لاین های نخود مورد بررسی است . نمایش لاین ها در نمودار سه بعدی بر اساس سه مولفه ی اصلی اول حاصل تجزیه به مولفه های هماهنگ، تا حدودی گروه بندی حاصل تجزیه ی خوشه ای را تایید کرد و توانست لاین ها را از هم تفکیک کند.

تنوع ژنتیکی، نخود ، ISSR