بررسی تطبیقی مفهوم از خود بیگانگی در نظر اریک فروم و جلال آل احمد

از خودبیگانگی یکی از مهمترین مسائل انسان شناختی است که در رشته های گوناگون و از دیدگاه های مختلف، مورد توجه و بررسی قرار گرفته است. با توجه به سابقه طولانی این پدیده، اهمیت آن در زندگی امروزی و به خصوص جایگاه آن در سیر پژوهشی برخی اندیشمندان معاصر، این مقاله با روش کتابخانهای به بررسی این مفهوم در نظر دو اندیشمند غربی و اسلامی؛ اریک فروم و جلال آل احمد در چهار بعد ماهیت، نمودها، ریشه ها و راه های برون رفت از آن پرداخته است. بر اساس نتایج ،نوعی جمعگرایی و گریز از فردگرایی، در نظر هر دو نظریه پرداز دیده میشود. بدین صورت که جامعه را نیازمند رهایی از یکسان سازی متأثر از سرمایه داری غربی می دانند. از اینروست که آل احمد با نگاهی دینی، ازخودبیگانگی را حاصل نوعی دور ماندن از ارزش ها، دین و سنت بومی و راه برو نرفت از آن را بازگشت به خویشتن می داند. اما فروم با نگاهی دنیوی، جامعه سرمایهداری را مورد توجه قرار میدهد و راه رهایی از بیگانگی را حرکت به سمت سوسیالیسم میداند. آنچه از این رهگذر مسلم است اینکه اولاً از برخورد منفعلانه با غرب باید دوری کرد، چرا که پیامد آن، چیزی غیر از پدیده از خود بیگانگی نیست .دوم اینکه رهایی از بیگانگی از رهگذر فردگرایی حاصل نمیشود بلکه مستلزم ارزش های جمع گرایانه است.

Keywords:

از خود بیگانگی , سرمایه داری , سوسیالیسم , غربزدگی , بازگشت به خویشتن