مرجانه زندی - کارشناس ارشد معماری منظر، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

باغ از نوع مثمر و غیر مثمر یکی از اجزای الگوساز بافت درون شهری تهران بوده است، به این ترتیب که در ترکیب با اجزای دیگرشهری مانند مدرسه، تکیه، مزار، مسجد، سقاخانه و ... یا به صورت مجموعه ای از باغات متمرکز (لکه های سبز عمده) سنت های «تفرجدرشهر » و «زیارت- تفرج » را درشهر ثبات بخشیده است. فرضیه اصلی این نوشتار این است که ارسن های شکل گرفته در همسایگیباغات درو نشهری که اغلب ریزدانه اند، دارای «چگالی رفتاری » بالاتری نسبت به پارک های شهری بزرگ مقیاس شکل گرفته در دورهظهور مدرنیسم در تهران هستند. مزیت دیگر این باغ های درون شهری ریزدانه این است که در هماهنگی کامل با لایه مورفولوژیکیشهر تهران که متأثر از پنج رود دره مهم از شمال به جنوب شهر شکل گرفته و الگوهای سلسله مراتبی ساختاری و رفتاریتعریف شده ای را بنا به محل قرارگیری در ارتفاعات متفاوت روددره ها (خط الرأس، خط القعر و دامنه) به علاوه پارادایم های فرهنگییک جامعه ایرانی - اسلامی شکل داده اند. مقاله حاضر، تلاشی در جهت تبیین نقش باغ در شکل دهی به فضاهای جمعی شهری ودسته بندی الگوهای ساختاری براساس نقش باغ در مجموعه است. بر این اساس، عنصر واسطه باغ درالگوهای ترکیبی حاصل از مطالعهمنظر شهر تهرا ن، در طول تاریخ به ویژه تا دوران پهلوی با نقش های متعددی به شرح زیر مشاهده شده است :- مبدأ پیدایش تمدن- نظرگاه- تبدیل یک عنصر نمادین منظر به باغ- باغ- یادمان اسطوره- سنت باغ وقفی- بستر سنت زیارت- تفرج

باغ درون شهری، الگوهای ترکیبی، قرارگاه رفتاری، چگالی رفتاری