فرامز قره گوزلو - نویسنده مسئول- دانشجوی دکترای بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده بهداشت، گروه بهداشت حرفه ای و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، دانشکده بهداشت، گروه بهداشت حرفه ای
جبراییل نسل سراجی - عضو هیات علمی گروه بهداشت حرفه ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
عادل مظلومی - عضو هیات علمی گروه بهداشت حرفه ای دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
علی نجوی - عضو هیات علمی گروه مکاترونیک دانشکده مکانیک دانشگاه خواجه نصیرطوسی

مقدمه: خستگی ذهنی یکی از علل اصلی حوادث جادهای است. بیش از 93 درصد حوادث به علت خواب آلودگی و خستگی راننده اتفاق می -افتد، لذا شناسایی ابزارها و روش هایی به منظور تشخیص زود هنگام خستگی و خواب آلودگی از اهمیت بسیاری در پیشگیری از حوادثبرخورداراست. در این میان استفاده از روشهای بیولوژیکی مانند EEG می تواند از معتبرترین روشها باشد. مواد و روشها: مطالعه حاضر به روش توصیفی-تحلیلی در روی 13 نفر از رانندگان سواری مرد انجام گردید. به منظور القای بیشتر خستگی ازرانندگان خواسته شد که حداقل 18 ساعت قبل از آزمایش نخوابند و 12 ساعت پیش از آن از خوردن نوشیدنی های کافیین دار و مواد محرکخودداری نمایند. وضعیت خواب رانندگان از طریق فرم یادداشت خواب از یک هفته قبل کنترل می شد. رانندگان می بایست یک جاده 110کیلومتری را با سرعت 90 کیلومتر در ساعت با حفظ مسیر حرکت طی کنند. میزان خستگی ذهنی در هر 10 دقیقه با مقیاس خواب آلودگیکرولینسکا ثبت می شد. همچنین ارزشیابی ویدیویی از چهره راننده از لحاظ خستگی در هر 10 دقیقه توسط دو نفر از پژوهشگران آموزش دیدهانجام می شد. در طول رانندگی روی شبیه ساز، امواج مغزی با 16 کانال ثبت می شد. پس از فیلترکردن و حذف سیگنال های مزاحم، توان نسبیو مطلق آلفا در کانال های مختلف محاسبه گردید. سپس از آمار توصیفی و ضریب همبستگی اسیپرمن و آزمون تی زوجی برای آزمونهمبستگی و مقایسه میانگین ها در 10 دقیقه ابتدایی و انتهایی رانندگی استفاده شد.یافته ها ا: این مطالعه نشان داد که بین میزان خودارزیابی خستگی در 10 دقیقه ابتدایی و انتهایی مسیر اختلاف معنادار وجود داشت (P<0/001). این امر در مورد ارزشیابی ویدیویی نیز صدق می کرد. میانگین توان مطلق آلفا در 13 دقیقه انتهایی نسبت به 10 دقیقه ابتدایی مسیر افزایش معنادار داشت (P<0/001)/. در حالی که توان نسبی آلفا در 10 دقیقه اتنهایی نسبت به 10 دقیقه ابتدایی مسیر تفاوتی نداشت. نتیجه گیری: خستگی ذهنی راننده یکی از مشکلات بسیار مهم رانندگان از دیدگاه ایمنی جاده به حساب می آید. این مطالعه حاکی است که امواج مغزی و بویژه توان مطلق آلفا می تواند شاخص خوبی برای پیش بینی زودهنگام خستگی ذهنی راننده باشد.

خستگی ذهنی راننده، مقیاس خواب آلودگی کرولینسکا (KSS)، ارزیابی ویدیویی، توان آلفا