امیررضا ممدوحی - استادیار، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
وجیهه امینی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

امروزه شهرها به عنوان مکان زندگی و فعالیت انسان، در تأمین نیازهای انسانی با چالش های جدی مواجه هستند. افزایش روزافزون جمعیت،متوسط مالکیت وسیله نقلیه و توسعه ارتباطات، بر پیچیدگی های سیستم حمل و نقل و مشکلات ناشی از آن از جمله تراکم، آلودگی محیطزیست و مصرف منابع تجدیدناپذیر، افزوده است. با توجه به مزایای منحصر به فرد دوچرخه به عنوان یک شیوه حمل و نقل شهری، یکیاز اقدامات کنترلی تقاضای حمل و نقل، ترویج استفاده از این وسیله نقلیه سالم، مفید و با صرفه در سفرهای کوتاه و متوسط شهری است. مطالعات پیشین نشان می دهد، سطح عرضه بر تغ ییر شیوه سفر مسافران و استفاده از دوچرخه تأثیر گذار است، در اکثر مطالعات، تأثیر سطح عرضه با استفاده از ساختار مدل لوجیت بررسی شده و دسته بندی عوامل مشابه کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در مقاله جاریبا استفاده از روش تحلیل عاملی این موضوع مورد تأکید قرار گرفته و مؤثرترین متغیرها بر میزان استفاده از دوچرخه تع یین می شود. استفاده از این روش به خصوص در ایران، جهت اولویت دهی و طرح ریزی روش های ممکن و مؤثر که بدون نیاز به صرف هزینه های هنگفت، مشوق مسافران به تغ ییر شیوه سفر است، ضروری است. با توجه به اهمیت سطح عرضه در استفاده از دوچرخه، این مطالعه با استفاده از نتایج پرسشگری از 608 شهروند تهرانی در منطقه هشت شهرداری تهران و با روش تحلیل عاملی اکتشافی به بررسی میزان تأثیر سطح عرضه در تغ ییر شیوه سفر و استفاده از دوچرخه در سفرهای کار و تحصیل به تفکیک هدف سفر می پردازد. نتایج تحلیل عاملی به روش حداکثر درست نمایی، متغیرها را در قالب دو عامل بهبود تسهیلات دوچرخه و تغ ییر شرایط سفر دسته بندی می نماید. نتایج بیانگرآن است که در سفرهای کاری عامل تغ ییر شرایط سفر بیشترین تأثیر را بر تغ ییر شیوه سفر مسافران دارد، در حالی که کلیدی ترین عامل در سفرهای تحصیلی، بهبود تسهیلات دوچرخه سواری است.

سفر با دوچرخه، بهبود سطح عرضه، تحلیل عاملی اکتشافی، حداکثر درست نمایی