صلاح الدین عبدی - استادیار زبان و ادبیات عربی،دانشگاه بوعلی سینا، همدان ،ایران
مریم دریانورد - کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی،دانشگاه بوعلی سینا، همدان،ایران

زکریا تامر یکی از نویسندگان سوریه است که در قالب داستان کوتاه دستی توانا داشته است. او داستانهایش را در ساختاری منظم و ترکیبی به هم پیوسته به نگارش درمیآورد و تمام عناصر و واحدهای تشکیل دهندهٔ آن را به حرکت و تکاپو وامی داشت تا پیام مشخصی را انتقال دهد. نام یکی از داستانهایشی، «وجه القمر» است که در آن همهٔ عناصر را در کنار هم در یک رشتهٔ خطی قرار داده تا پیام دفاع از زن شرقی را که تا قبل از این خوار و ذلیل شده است، به همگان برساند. برای درک پیام اصلی داستان، تحلیل آن براساسی دو محور هم نشینی و جانشینی کمک شایانی میکند. محور جانشینی به نویسنده امکان میدهد که از بین مجموعهٔ واژگان، واژهٔ متناسب با ساختار را برگزیند. واژگان گزینش شده در یک مسیر خطی عمودی کنار هم قرار میگیرند و ترکیب نوشتاری جدیدی را به وجود میآورند و ارزشی جانشینی آن به جای واحدهای دیگر، از اینجا فهمیده می شود که سمیحه، شخصیت زن داشتان به معنای بخشنده است و زنان شرقی تمام وجود خود را به مردان بخشیدهاند. در محور هم نشینی، ارتباط عبارت ها و ترکیب آنها در یک خط افقی بررسی می شود و وقتی در کنار هم قرار میگیرند، مسیر داستان به جلو حرکت میکند. همچنین، توصیف هایی بررسی شده اند که به تنهایی معنای صریح دارند؛ ولی با هم معنای نشانهای مییابند؛ مثل هم نشین شدن درخت لیمو و صدای نالهٔ مرد دیوانه که دال بر ایجاد حد فاصل بین دوران کودکی سمیحه و پس از آن است.

محور همشنینی، محور جانشینی، معنا شناسی،داستان «وجه القمر»» زکریا تامر