مجید رحیمی جعفری - دانشجوی دکتری تئاتر ،دانشکده هنرهای زیبان، دانشگاه تهران، ایران
تاجبخش فنائیان - دانشیار هنرهای نمایشی، دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، ایران

تراژدی و تعزیه، دو سنت نمایشی کلاسیک محسوب می شوند که به دلیل ریشه داشتن در آیین و نیز وابستگی به مذهب، فرهنگ، اسطوره و لحن، قابل بررسی تطبیقی هستند. هدف از این پژوهش، بررسی ارزشها و ظرفیتهای نمایشی این دو گونهٔ نمایشی در تطابق با یکدیگر است. در راستای این هدف، مؤلفههای مختلفی همچون روایت یا تقلید، شبیه و شخصیت، شیوهٔ اجرایی، جلوههای کلامی، تزکیه وتأثیر بر مخاطب مقایسه می شوند. در این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش هستیم که چگونه میتوان ظرفیت نمایشی تراژدی را بر تعزیه یا بالعکس (یکی را بر دیگری) رجحان داد؟ به نظر می رسد با استفاده از رویکرد نشانهمعناشناسی و نیز زیر مجموعه های آن، نشانهشناسی دیجیتال و آنالوگ لویی ژان کلوه بتوان میزان تشابهات و اختلافات نمایشی این دو گونه را بهتر بررسی کرد. هدف دیگر از این پژوهش، نقدی برپژوهشهای تطبیقی موجود تعزیه با نمایشهای تراژدی و حماسی است که به نظر می رسد ازمهمترین رکن تعزیه، یعنی شیوهٔ اجرایی آن چشم پوشی کردهاند و ارزشهای آن را نسبت به گونه های دیگر سنجیده اند.

تعزیه، تراژدی، نشانه های نمایشی، نشانهشناسی آنالوگ و دیجیتال، نشانه-معناشناسی