فراز حسامی - کارشناس ارشد ادبیات نمایشی، دانشگاه سوره، تهران،ایران
محمد جعفر یوسفیان کناری - استادیار ادبیات نمایشی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمود حسینی زاد - استادیار زبان های خارجی ،دانشگاه تهران، ایران

این مقاله سعی دارد با تکیه بر روش تحلیل گفتمان فرکلاف و تأکید او بر تعامل میان پدیدههای زبانی، متنها و بافتهای اجتماعی نشان دهد که چگونه ترجمهٔ آثار نمایشی از فرهنگ مبداً میتواند تحت تأثیر گفتمانهای غالب زبان مقصد قرار گرفته و برداشتهای متفاوتی را تولید کند. برگردان فارسی نمایشنامه های برتولت برشت به دلیل وجود تلویحات تاریخی متناسباب با وضعیت اجتماعی ایران در فاصلهٔ دو دههٔ پرآشوب پنجاه و شحصیت خورشیدی بهترین نمونه های مطالعاتی برای اثبات فرضی بالا محسوب میشوند. این تحقیق به روش نمونه کاوی توصیفی - تحلیلی انجام پذیرفته و دادههای اولیهٔ آن به شیوههای کتابخانه ای و یا مواجههٔ مستقیم با متون زبان اصلی گردآوری شدهاند. مقالهٔ حاضر نشان میدهد کهمترجمان ایرانی آثار برشت به شکلی خودآگاه یا ناخودآگاه دلالت های فرهنگی مستتر در زبان مبداً را به تبع گرایشهای سیاسی خود و یا روحیهٔ انقلابی تودهٔ مخاطبانشان در هر دورهٔ تاریخی تغییر داده و متناسب با تقاضای گفتمانی جامعهٔ خول ساخته اند. به این منظور، 3 میان چهل برگردان هنتون نمایشی برشت در ایران ،ترجمه های متعددی از چهار نمایش نامه «ارباب پونتیلا و نوکرش ،ماتی» «بعل» «درجنگل شهر» و «رویاهای سیمون ماشار» مورد بررسی قرار گرفته اند. یافته های این پژوهش نشان می دهد بخش عمده ای از آثار نمایشی برشت در ایران متناسب با بسترهای سیاسی -اجتماعی تاثیر گذار و یاگفتمان های غالب هر دوره-دست کم تاحدی در سطح واژگانی و مفهومی، مشمول تحریف فرهنگی شده اند.

ترجمه تئاتری،برتولت برشت، نمایش نامه های فارسی، تحلیل گفتمان، نورمن فرکلاف