علیرضا عرب بالاجلینی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، موسسه غیرانتفاعی لامعی

آرکی تایپ ها باورهای غریزی و مادرزادی و تمایل به رفتارهایی است که انسان ها بر طبق الگوهای از پیش تعیین شده انجام میدهند؛ که ریشه در ناخودآگاه دارند و در خودآگاه به صورت نماد و رمز بروز پیدا می کنند. نمادهایی که بیانگر سلسله مراتبی هستند که غایت نهایی آنها دستیابی به بهشت گمشده و تقرب به خالق هستی است. یکی از این آرکی تایپ ها گذار قدسی است که باعث شکل گیری مفاهیم و نمادهایی با صورتهای متفاوت از جمله آستانه، پل و دروازه شده است. از آنجایی که این افکار، مفاهیم و نمادها برگرفته ازناخودآگاه جمعی انسان است با بکارگیری این نمادها در معماری میتوان به الگوهای پایدار، بیزمان و بیمکان و ارتقا بخش تعاملات انسان با فضای معماری دست یافت. اما آیا میتوان چنین نمادها و الگوهایی که ریشه در تجربیات دوره های نخستین زندگی بشر که در حافظه تاریخی انسان ها ثبت شده است را در معماری اسلامی که باید مفاهیمی الهی را منعکس کنند بکارگرفت یا خیر. در این مقاله سعی شده است که تغییر کیفیت فضایی و سلسله مراتب رسیدن به بهشت گمشده در آرکی تایپ گذار قدسی با عقاید و باورها در دین اسلاممورد مقایسه قرار گیرد تا به الگوی درستی در کالبد معماری دست یافت که حاوی پیام های الهی، اسلامی باشد. پژوهش انجام شده در این مقاله از نوع نظری کاربردی میباشد که در پی یافتن مفاهیم آرکی تایپها در - اسطوره ها، نمادها و مقایسه آنها با باورها و دستورات دین اسلام، سعی در یافتن الگوهایی دارد که با بکارگیری آن در کالبد معماری، اثر معماری را به ظرفی کمالگرا و مطلوب مبدل سازد که مظروف خود را به سمت و سوی کمال و سعادت واقعی هدایت کند.

آرکیتایپ، کهنالگو، دین اسلام، معماری اسلامی