امیررضا خاکسار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری
سیدمحمد حسین علیپور یزدی - دانشجوی کارشناسی ارشدمعماری اسلامی دانشگاه بین المللی امام رضا

انسان ها در آشفتگی شهرهای امروز، به دنبال عرصه هایی با هویتهای خاص هستند تا علاوه بر تأمین آسایش و تعامل با همنوعان، در بستر پویایی اجتماعی به کمال متعالی خود نائل شوند. تعامل اجتماعی به معنای ایجاد رابطه بین دو نفر یا بیشتر است که منجر به واکنشی میان آنها می شود و این نوع واکنش برای هر دو نفر شناخته شده است. بنابراین روابط بدون معنا در زمره این تعریف قرار نمی گیرد. تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط می تواند یک موضوع فیزیکی، یک نگاه، یک مکالمه و ارتباط بین افراد باشدکه خود مستلزم تعریف رویدادها و فعالیت های متناسب و در نتیجه نقش پذیری مردم در فضا و عضویت انها در گروه ها و شبکه های اجتماعی است. در واقع معماری و شهرسازی باید به جای افتراق و جداییدر پی افزایش تعاملات اجتماعی و همبستگی انسان ها باشد.اما آنچه امروزه در اغلب فضاهای شهری با آن روبرو هستیم کاهش روابط و مشارکت اجتماعی ساکنان در این فضاهاست . سوال نگارنده در این پژوهش آن است که چه مولفه های محیطی میتواند در ارتقاء تعاملات اجتماعی درمحلات مسکونی موثر باشند.در این پژهش نگارنده به دنبال آن است که با توجه به نمودار کانتر بتوان فضا را تبدیل به مکان کرد و رسیدن به تعاملات اجتماعی که هدف اصلی این تحقیق است از طریق مولفه های محیطی و کالبدی محقق شود. در وهله اول نیز در می یابیم که محله پس از خانه مکانی است که فرد، بیشترین تعاملات خویش را در آن دارد، فضاهای عمومی عنصر مهمی در شکل گیری تعاملات اجتماعی در میان ساکنان آن است . ازآنجاکه درگذشته محلات نقش گسترده و عمده ای در شکل دهی تعاملات اجتماعی ایفا می کردند، لذا با خلق مجموعه ای متمرکز از عملکردهای خدمات شهری همساز ویا مکمل یکدیگر میتوان به وسیله جذابیت های عرصه جمعی آن، مردم را به سمت فضا سوق داد در اینصورت با مشارکت شهروندان در امور مربوط به خودشان، درنهایت تصمیم گیری های محله به خود آن ها واگذارشده تا همراه با تقویت کنش و تعاملات اجتماعی، احساس تعلق بیشتری به محله خود پیداکنند و مفهوم مکان تجلی کالبدی پیدا کند .صاحب نظران درزمینه تعاملات اجتماعی، به نقش فضاهای عمومی در ایجاد تعاملات اجتماعی تأکیدمیکنند و بر این باورند که بیش از هر عامل دیگری، حضور سایر افراد در فضاست که مردم را به خودجذب میکند. به عبارتی عامل مشارکت و همراهی، یکی دیگر از عوامل ارتقاء تعاملات اجتماعی شناختهشده است.

تعاملات اجتماعی، مولفه های محیطی، مکان، فضاهای عمومی ، محله مسکونی