افسانه واعظی - کارشناس ارشد حقوق عمومی
محمد حاتمی کیا - کارشناس ارشد جامعه شناسی
مرتضی فخری زاده - کارشناس ارشد حقوق خصوصی

حق بر محیط زیست به عنوان یکی از اقلام حقوق بشر، یعنی داشتن محیط زیستی سالم همچون آزادی و برابری از حقوق بنیادین انسان ها محسوب می شود که دوموضوع اخیر در قالب نسل اول حقوق بشر، حقوق مدنی و سیاسی و نسل دوم حقوق بشر، حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی مطرح وحق داشتن محیط زیست سالم جزء مقوله سوم حقوق بشر(حقوق همبستگی) تلقی گردیده است. در راستای شناسایی و تدوین این حق ها مساله پیوند حقوق بشر با حفاظت از محیط زیست بویژه ازسال1970 مورد توجه و پذیرش محافل بین المللی قرار گرفت. ابتدادر اعلامیه استکهلم 1972 و سپس در منشور جهانی طبیعت پیش نویس میثاق بین المللی حقوق همبستگی و اعلامیه1992 ریو. اما درکنار این سلسله اسناد بین المللی غیر الزام آور منشور آفریقایی حقوق بشر و اقوام وهمچنین پروتکل الحاقی سان سالوادور معروف به کنوانسیون امریکایی حقوق بشر اگرچه محدود به حقوق بشر منطقه ای هستند. لیکن درهر حال به مفهوم حقوق بشر زیست محیطی جلوه الزام آور حقوقی داده اند. شناسایی حق داشتن محیط زیست سالم به عنوان یکی از مصادیق حقوق همبستگی به دلیل ویژگی این حق است ویژگی برجسته حقوق همبستگی افزایش تعداد تابعان و واضعان حقوق و تکالیف بشری و تعمیم حق و تکلیف بین المللی به اشخاصی غیر از دولت هاست. این حق دارای بعد فرد وجمعی است بهرهمندی ازمحیط زیست سالم و بهداشتی ضمن آنکه حقی همگانی است بلکه رعایت آن نیز تکلیفی عام وهمگانی می باشد. بنابراین باید تلاش کرد تابا گسترش همکاری بین المللی و گذر از همکاری به همبستگی بین المللی، راه حلی جهانشمول برای محیط زیست را هموار ساخت و از این رهگذر ضمن تضمین محیط زیستی سالم و مناسب برای فعالیت های انسانی و سعادت بشری زمینه استیفای واقعی حقوق بشر را فراهم کرد.

محیط زیست سالم، نسل سوم، حقوق بشر، حقوق همبستگی