ایوب ناصری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزادکرمانشاه
حسن سجادزاده - عضوهئیات علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان

مساجد نیز همچون سایر عناصرمعماری وهنرایرانی همگی جلوه ای ازاندیشه ، عرفان، فسلفه اسلامی، دیدگاه ایرانی درباره هستی وجهان ومکانی برای پیوندمیان صورت ومعمابوده اند. هنرایران ساحت ظاهرعناصرمتعالی نهفته درباوراسلامی- ایرانی راشکل داده وصورتی زمینی برای درک آن آفریده است . پس ازظهوراسلام، معماران مسلمانان سعی نموده اندتاازاصول واعتقادات اسلامی درآثار خودبهره گرفته وهنری راارائه دهند که ازامورعبادی واعتقادی آنها شکل گیرد. موضوع مقاله حاضردررابطه باتاثیرحکمت متعالیه و فلسفه وعرفان اسلامی وبااتکاء به نظراندیشمندان درباره معماری ایران درعصرصفوی که شهراصفهان رابه عنوان مدینه ای تمثیلی ازفسلفه اسلامی- ایرانی قلمدادنموده اند، سعی نموده دراین راستا به این شاخص ازمعماری اسلامی توجه شود. که این شاخص به شکل نظری وبااستناد به اسناد، کتابها ومتون دینی موردمطالعه قرارگرفته است، به صورت عملی نیز باتوجه به مشاهدات عینی دردوبنای مهم عصر صفوی شهراصفهان، مسجد شیخ لطف الله ومسجد امام وساختارمعمارانه این مساجد و همنشینی آنها با اسفاراربعه و چهارعالم عرفانی مورد بررسی قرارگرفته است .

حکمت متعالیه ، معماری اصفهان، اسفاراربعه، عوالم عرفانی ، مسجد شیخ لطف الله ، مسجدامام