رضا سیمبر - استاد علوم سیاسی دانشگاه گیلان
حسن خزیر - کارشناس ارشد روابط بین الملل
شیما افشار - کارشناس ارشد روابط بین الملل

القاعده تشکیلات بین المللی نظامی و بنیادگرای اسلامی است که در دوران جنگ شوروی در افغانستان توسط اسامه بن لادن در شهر پیش اور تأسیس شد. این سازمان در قالب شبکه های نظامی گوناگون فراملی و به عنوان یک جنبش رادیکال اسلام سنی فعالیت می کند که با آن چه که تأثیرات و دخالت های غیرمسلمانان بر دنیای اسلام می نامند، مبارزه کرده و برای گسترش اسلام در جهان فعالیت می کنند. اکثریت اعضای شبکه القاعده را پیرو مسلک سلفی می دانند. نظام فکری حاکم بر القاعده ریشه در سلفی گری دارد که برای بررسی پیشینه آن باید رگه های این گرایش را در افکار خوارج، احمد بن حنبل، ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب جستجو کرد. البته سلفی گری به رغم شعارها و داعیه های اصلاحی و اسلامی، به سبب ماهیت واپسگرا و گذشته نگر خویش به سمت سنت گرایی و محافظه کاری سنتی پیش رفته است. القاعده خواهان برقراری نظمی اسلامی در جهان است که توسط بنیادگرایان صورت گیرد، جهانی که تحت رهبری یک «خلیفه» باشد. در سال 2000 ایمن ظواهری سازمان «جهاد اسلامی مصر» را با سازمان القاعده ادغام کرد و به شخص دوم این تشکیلات تبدیل شد. وجه نامگذاری سازمان القاعده برگرفته از توصیف این سازمان در یکی از متن های آن است که تشکیلات القاعده را «قاعده الجهاد» ، (اساس و بنیان نبرد اسلامی) توصیف می کند. این در حالی است که خود اعضا این سازمان آن را «جبهه بین المللی جهاد علیه یهودیان و صلیبیان» می نامند اثر سازمان القاعده بر حادثه 11 سپتامبر پرسش این مقاله است. تشکیلات القاعده در سال 1988 توسط اسامه بن لادن جهت مبارزه (به لفظ اسلامی: غزو) با اتحاد جماهیر شور وی در افغانستان تأسیس شد. القاعده ازسازمان «مکتب الخدمه» که هدف آن مسلح کردن و آموزش مجاهدین اسلامی برای جنگ با شوروی بود گسترش و پیشرفت یافت. این سازمان از حمایت و پشتیبانی دولت های اسلامی به ویژه عربستان سعودی و پاکستان و همچنین ایالات متحده آمریکا برخوردار بود. این سازمان در فهرست سازمان های تروریستی بسیاری از دولت ها و سازمان های بین المللی از جمله شورای امنیت ملل متحد، ناتو، اتحادیه اروپا، ایالات متحده قرار گرفته است. رهبر این سازمان اسامه بن لادن بود. اکنون نیز به احتمال زیاد ایمن الظواهری رئیس این سازمان است.

القاعده- اوسامه بن لادن- الظواهری-الجهاد- سلفی گیری- 11 سپتامبر- ناتو- غزوه- فراملی- صلیبان- تروریست