محمدرضا مشکانی - گروه آمار، دانشگاه شهید بهشتی

آن بخش از یافته ها و اندوخته های بشر که امروزه به عنوان علوم از آن یاد می شود حاصل تجربه و آزمایش نسلهای متعدد انسانهاست. چنانکه امروز آزمایشگاههایی مجهز با تعداد بسیار زیادی دانشمند و پژوهشگر صرفا به کارهای تجربی مشغولند و هر روز شاهد دستاوردهای علمی جدید آنان هستیم. در راستای این حرکت، علومی به وجود آمده است که ابزارهای پژوهش علمی را برای انجام آزمایشهای سازمان یافته علمی و تفسیر و نتیجه گیری از آنها در اختیار پژوهشگران قرار می دهد. در آزمایشها و تجربیاتی که به نوعی عدم قطعیت در آنها دخیل است برای نتیجه گیری درست، ناگزیر از به کار بستن قوانین علم احتمال و آمار هستیم. در این مقاله نوعی طرح آزمایشی و روش تحلیل آن را برای تعیین ترکیب بهینه شیشه فتوکرومیک در سیستم Li3O-Al2O3-SiO2 عرضه می کنیم و عوامل موثر را چنان تعیین می کنیم که چگالی نوری شیشه y در شرایط تشعشع ماکزیمم باشد. عوامل موثر عبارتند از: Z1 غلظت اولیه کلر، Z2 ترکیب اولیه برم، Z3 نسبت Z4 ،Ag/C نقطه ذوب، Z5 زمان نگهداری، Z6 میزان Al2O3و Z7 نسبت Li2O/SiO2 و اثر متقابل آنها . نشان می دهیم که در ترکیب بهینه Z6,Z4,Z2 و اثر متقابل آنها تاثیر ندارند و به ازای Z3=0/1008,Z1=0/0536و Z5=1/5 ماکزیمم چگالی نوری y=0/561 به دست می آید.