بحرینی

فرایند تأمین سرمایه مالی (finance) پروژه های سرمایه کذاری توسط بانک ها و موسسات مالی به طور معمول از دو طریق قابل انجام است:1. از طریق فرایند اعطای وام و دریافت بهره؛2. از طریق فرایند مشارکت در پروژه مورد نظر و دریافت بخشی از سود احتمالی آن. مهم ترین دلیل موسسات مالی برای ترجیح شیوه نخست بر شیوه دوم، غلبه بر دو مسأله شایع در فرایند تأمین مالی است. این دو مسأله عبارت است از: "انتخاب بد" (adverse selection) و "مخاطره اخلاقی" (moralhazard) انتخاب بد «مسأله قبل از تأمین مالی» و مخاطره اخلاقی «مسأله بعد از تأمین مالی» است. پیدایش نظام های «بانکداری انگلیسی» (Anglo-Saxon banking system) و «بانکداری آلمانی» (universal banking system) در دنیای غرب، در واقع گونه های متفاوتی از مواجهه با دو مسأله پیش گفته است به اعتقاد صاحب نظران اقتصاد اسلامی، آنچه به عنوان نظام بانکداری اسلامی شناخته می شود، به سیستم بانکداری آلمانی نزدیک تر است تا سیستم بانکداری انگلو-ساکسون. وجه تمایز بانکداری اسلامی با بانکداری یونیورسال یا آلمانی در این است که بانکداری یونیورسال حق استفاده از شیوه نخست تأمین مالی (اعطای وام و دریافت بهره) را برای خود محفوظ نگهداشته است؛ در حالی که در بانکداری اسلامی مدیران بانک حق استفاده از شیوه مزبور را حداقل بطور صریح- ندارند. سؤال اصلی تحقیق حاضر این است که آیا این وجه تمایز برای بانکداری اسلامی –در مقایسه با بانکداری فراگیر (universal) و از نقطه نظر نقش آفرینی نظام بانکی در تأمین سرمایه مورد نیاز طرح های اقتصادی و مشارکت در فرایند توسعه- امتیاز تلقی می شود یا عیب؟ برای پاسخگویی به این سؤال دو مسیر متفاوت را دنبال می کنیم. در مرحله نخست نشان خواهیم داد که بانک های اسلامی در عمل، به سیستم بانکداری انگلوساکسون گرایش نشان داده اند. این احتمال وجود دارد که گرایش بانک های اسلامی به رفتارهای صوری، نتیجه پیدایش این فرضیه در میان اقتصاددانان و بانکداران مسلمان باشد که شیوه تأمین مالی مبتنی بر pls برای همه شرایط و محیط های سرمایه گذاری و کسب و کار «بهینه» نیست. در مرحله دوم، درستی یا نادرستی فرضیه مزبور را مورد بررسی قرار خواهیم داد.