سعید فراهانی فرد - استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

دولت در نظام اقتصادی اسلام که مراد از آن، مجموعه دستگاه حکومتى اعم از قوّه مجریّه، مقنّنه و قضائیّه است، در ابعاد گوناگون نظام، وظایفى را به عهده دارد و در عبارتى کوتاه، مسؤول اداره امور مربوط به دین و دنیاى مردم و تحقّق اهداف نظام در چارچوب مبانى و اصول مقرر در شریعت است و در حوزه اقتصاد در سه بخش تولید، توزیع و مصرف، وظیفه برنامه‏ریزى و یاست‏گذارى، وضع قانون و نظارت بر اجراى قانون را بر عهده دارد.یکی از وظائف مهم دولت اسلامی حفاظت از محیط زیست طبیعی و ارتقاء جایگاه آن است. این مهم در دو محور صورت می‌پذیرد. محور اول استفاده بهینه ا زمنابع پایان پذیر و تجدید شونده است که این منابع و منافع آن را برای نسل‌های بعد هم حفظ می‌کند. محور دوم جلوگیری از تخریب و آلودگی منابع زیست‌محیطی است تشریع مالکیت دولتی و عمومی برای این منابع، دولت را در اجرای سیاست‌های زیست‌محیطی توانا ساخته است که بر طبق اصول پیش‌گفته بهره‌برداری از این منابع را به گونه‌ای خوبی برنامه‌ریزی کند تا ضمن حداکثر بهره‌وری ممکن عدالت درون نسلی و بین‌نسلی نیز رعایت گردد. تشریع قوانین الزامی و ارائه رهنمودهای اخلاقی در دو سطح فردی و اجتماعی و قرار دادن مکانیزم‌هایی جهت ضمانت اجرای این قوانین، حفاظات محیط زیست از آلودگی را محقق می‌سازد.در این مقاله با برشمردن مبانی و اهداف دولت در نظام اقتصادی اسلام، نقش دولت را در تحقق محیط زیستی سالم و قابل استفاده برای همه مردم اعم از مردم این نسل و نسل‌های بعد در دو محور آموزه‌های فردی و اجتماعی اسلام بررسی خواهیم کرد.