بهزاد وثیق - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول
مریم باقری افشار - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز

از دیرباز حکما و فلاسفه به تضاد بین حرکت و سکون سخنها گفتهاند. از دید هنرمند ایرانی حرکت و سکون دو مفهوم ویژه و اثرگذار بر معماری اسلامی میباشد. فرد مسلمان با عبور از کوی و برزن و بازار و گاهی توقف،با گذر از دنیای مادی بر نفس غلبه میکند، و قدم در مکانی میگذارد،که خود را برای انجام فرامین الهی، در فضایی روحانی آماده میسازد. حرکتی را آغاز میکند، برای سکون و آرامش و حظور در محراب، که این سکونخود شروع حرکتی معنوی است که همانا پرواز روح بسوی زات الهی است. بسیاری از صاحبنظران در خصوص مسجد بینظیر شیخ لطف الله سخنها گفتهاند، و همیشه مورد توجه هنردوستان داخلی و خارجی بوده است. بااینکه این مسجد بدون صحن و مناره است، شاهکار معماری اسلامی ایران بشمار میرود و همیشه برای علاقمندان به معماری اسلامی تازه و بیبدیل است. سوالی که مطرح میشود، این است که چه معیارهایی موجب حرکت و چه معیارهایی باعث سکون در مسجد میشود؟روش تحقیق در این مقاله پژوهش موردی می- باشد و برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانهای و میدانی و همچنین از شیوه بازدید مجازی استفاده شده است. بازدید مجازی این امکان را میدهد که بدون متحمل شدن وقت و هزینه بتوان در هر زمان از سکون خارج شد، و به حرکت درآمد. مسجد مورد مطالعه به طور خاص مسجد شیخ لطف الله است، و مساجد بررسی شده قبل از آن، مسجد فهرج یزد و مسجد امام اصفهان میباشد. حرکت توأمان با سکون در مسجد شیخ لطفالله، دارای ویژگیها و شاخصههایی است که معمار مسلمان با توجه به شریعت، تا آنجا که توانسته آنها را، در ابعادی مانند: نور ، رنگ ، فضا و...تعریف کردهاست، تا روح را هرچه بیشتر جلا دهد. و مسیر عرش الهی را در دنیای مادی تقدس ببخشد. جسم را به حرکت در میآورد، به هشتی میرساندش آنجا که گاهاً سنگ آبه است ، مکث میکند. و با گذر از دالان تاریک، او را از نور دنیایی به نور الهی حرکت میدهد.

حرکت ،سکون ، مسجد ، معماری اسلامی