هوشنگ کونانی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد نراق
سعید شریعتی - دکترا حقوق، استادیار رشته حقوق خصوصی دانشگاه آزاد نراق
حمید سلیمیان - دکترا حقوق، استادیار رشته حقوق خصوصی دانشگاه آزاد نراق

پژوهش حاضر با هدف نقد و بررسی عرف های رایج در اجاره، مزارعه و مساقات در اراضی کشاورزی در لرستان انجام شد. اینکه عرف های رایج در اجاره، مزارعه و مساقات در استان لرستان تا چه اندازه با قوانین موضوعه ایران مطابقت بود. پژوهش به لحاظ هدف، توصیفی- تحلیلی و به لحاظ نحوه جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد. مزارعه، اجاره و مساقات مهمترین تاسیس حقوقی هستند که از زمان های گذشته تا به حال در اداره زمین های مزروعی مورد استفاده قرار می گرفته اند. مالک اگر نتواند یا نخواهد شخصاً زمین خود را حتی به وسیله کارگران اداره کند، آن را تحت عنوان اجاره یا مزارعه یا سایر عناوین حقوقی به دیگری واگذار می کند.، ممکن است به دلایلی مثل عدم کشت زمین یا سهل انگاری در مراقبت از محصول، عقد به نتیجه موردنظر طرفین نرسد؛ در این حالت که عامل، زمین را کشت نمی کند یا به علت سهل انگاری او در مراقبت از محصول، حاصل کمتر از حد معمول در آید، پرسشی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا مسئولیتی بر دوش او قرار می گیرد یا نه و در صورت مثبت بودن پاسخ، مسئولیت او چه می باشد؟ در این خصوص نظریه های متفاوتی بیان شده است: که نظر اکثریت فقها بر آن است که عامل باید اجرت المثل کامل زمین را بپردازد، چون منفعت زمین از آن عامل بوده و مالک حق استیفاء نداشته و عامل این منافع را از بین برده است و بایستی در برابر آن اجرت بپردازد، و سعی شده با استفاده از روش های توصیفی و تحلیلی و مطالعه کتب، مقالات و پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده به نتیجه برسیم، همچنین در این تحقیق جنبه های مختلف آن از جمله پیشینه، ماهیت(اینکه، اجاره، مزارعه و مساقات، و شرایط درستی عقد ماهیت مستقل دارد یا نوعی عقد شرکت است یا اجاره) و شرایط درستی عقد اجاره، مزارعه و مساقات مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی فرضیات پژوهش نشان داد که عرف های رایج در اجاره، مزارعه و مساقات در اراضی کشاورزی در لرستان با قوانین موضوعه ایران تفاوت های بنیادی دارد و این تفاوت های ناشی از استفاده از روش های سنتی در اراضی این دیار می باشد

ضمان، عامل، اجاره، مزارعه، مساقات، اراضی استان لرستان، قوانین موضوعه ایران