ابراهیم قربانی - دانشجوی دوره دکتری تخصصی حقوق کیفری و جرم شناسی ، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران
ایوب بیژنی - دانشجوی دوره دکتری تخصصی حقوق بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین المللی قشم، ایران.

بدون شک در عصر حاضر نقش اشخاص حقوقی در فعالیت های روزمره بشری و اجتماعی انکار ناپذیر است به گونه ای که بسیار از جنبه های آن را تحت تاثیر قرار داده و مداخله چشمگیری را در آن ایفا می نمایند و به همین سبب و در این راستا خواسته یا ناخواسته مرتکب جرم می شوند و خود را در مقابل عکس العمل قانونگذار مشاهده می نمایند. از این رو برای پیشگیری از ارتکاب جرم توسط اشخاص حقوقی، کم و بیش تحمیل مسئولیت و پذیرش آن به عنوان یک اصل مورد قبول نظام های کیفری قرار گرفته است. نگرش و دیدگاه کشورها در مورد مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی یکسان نیست. برای نمونه انگلستان بطور موسع و فرانسه به طور مضیق مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی را به رسمیت شناخته اند. قوانین کیفری ایران نیز تا قبل از تصویب قانون مجازات اسلامی سال 1392 طبعی فردمدار داشتند و مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی را جز در موارد خیلی نادر به رسمیت نمی شناختند؛ در واقع این امر را به عنوان یک اصل مورد پذیرش قرار نداده و از قبول مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی سرباز می زدنند؛ که کمترین نتیجه آن سوء استفاده های کلان از وجود اشخاص حقوقی در جهت لطمه به اموال و دارایی های سایر اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی بود. در این تحقیق که به روش کتابخانه ای و با ماهیت تحلیلی و توصیفی می باشد، نگارنده با مستندات علمی به این نتیجه رسیده که در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392 مواد 20 و 143 به صراحت برای اشخاص حقوقی مسئولیت کیفری قایل شده اند. در بین کنوانسیون های بین المللی نیز برای اولین بار مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در کنوانسیون پالرمو به رسمیت شناخته شده است.

مسئولیت کیفری، اشخاص حقوقی، کنوانسیون های بین المللی، شخص