محمد کارآموز - استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران
سیداحمد براری - معاون طرح و توسعه آب منطقه ای آذربایجان شرقی
سیدرسول حسینلر - نماینده مجری طرح جامع آب استان آذربایجان شرقی
سارا نظیف - کاندیدای دریافت درجه دکترای دانشکده فنی دانشگاه تهران

رویکردهای گذشته مدیریت منابع آب که به ارتباطات میان اجزا مختلف چرخه آب توجه کافی نداشته و مدیریت منابع آب را براساس تقسیمات سیاسی و به تفکیک اجزا مختلف تدوین نموده، موجب شده است تا اجزا مختلف سیستم های منابع آب دچار مشکلات جدی کمی و کیفی شوند. براین اساس امروزه رو یکرد مد یریت جامع منابع آب در حوضه آبریز توسعه یافته تا یکپارچگی بین عناصر سیستم و فعل و انفعالات فیزیکی و ساختار ی آن حفظ گردد. هر چند مدیریت به هم پیوسته منابع آب ممکن است به دلایل مختلف ، آرمانی و دور از دسترس به نظر برسند ولی حرکت به سوی آن یک چالش حرفه ای در همه جوامع وابسته به آب است . برا ی دستیابی به اهداف مدیریت جامع آب لازم است تا به شرایط ویژه ای که ممکن است در حوضه ایجاد شده واجزا مختلف سیستم را تحت تاثیر قرار دهد توجه ویژه ای نمود. یکی از شرایطی که در مدیریت جامع حوضه آبریز می تواند شرایط خاصی را به وجود آورده و مستلزم پیش بینی تمهیداتی باشد ، پدیده خشکسالی است . حوضه آبریز اهرچای در گذشته با وجود منابع آب سطحی قابل توجه به دلیل عدم وجود تأسیسات تنظیم و ذخیره سازی مناسب منابع آب و یا عدم بهره برداری صحیح از آنها، از آسیب پذیری قابل توجهی در شرایط خشکسالی برخوردار بوده است. احداث سد ستارخان به مقدار قابل توجهی آسیب پذیری منطقه را کاهش داده است ولی روند عملکرد و بهره برداری از این سد نشان دهنده لزوم برنامه ریزی جامع در مدیریت منابع و مصارف منطقه بوده و براین اساس مدیریت جامع منابع آب حوضه اهرچای در شرایط خشکسالی، ضروری می باشد. در مقاله حاضر ساختار مطالعات صورت گرفته در حوضه آبریز اهرچای در جهت دستی ابی به مدیریت جامع در سطح حوضه آبریز تشریح می گردد. در راستای این مطالعات بخش های مختلف سیستم مدیریت منابع آب حوضه اهرچای اعم از منابع و مصارف با در نظر گرفتن تغییرات ناشی از تغییر اقلیم، وضعیت خشکسالی منطقه، وضعیت بهره برداری از سد ستارخان و همچنین مد لهای پایش و پیش بینی و شبیه سازی وضعیت آتی سیستم در شرایط اضطراری مورد بررسی قرار گرفته اند. جهت فراهم کردن امکان اعمال سیاست های مدیریت جامع به هنگام در سطح حوضه آبریز، سیستم پشتیبانی در تصمیم گیری تدوین شده است . به این ترتیب فرآیندهای مختلف مدیریت جامع سازماندهی شده و در حداقل زمان می توان آنها را عملیاتی نمود. با شناسایی و پرداختن به چالش ها و دغدغه های مدیریت این حوضه و با استفاده از رویکرد های ایجاد شده و با تصمیم گیری به هنگام، ریسک خسارات ناشی از خشکسالی می تواندبه میزان قابل توجهی کاهش یا فته و اطمینا نپذیری تامین آب در حوضه آبریز افزایش می یابد.

جامع نگری، مدیریت خشکسالی، سیستم پشتیبانی در تصمیم گیری، تغییر اقلیم، شبیه سازی شرایط اضطراری