سیدمحسن رضوی اصل - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

در مسئله استثناء عقیب جملات متعدد به این مبحث پرداخته می شود که آیا استثنایى که بعد از چند جمله واقع مى شود، به همه آنها بر مى گردد و یا تنها به جمله آخر رجوع می کند؟ در این زمینه اقوال مختلفی بیان شده است که عبارتند از: ظهور استثناء در رجوع به همه جملات؛ ظهور استثناء در رجوع به خصوص جمله اخیر؛ اجمال این ترکیب و قدر متیقن ظهور رجوع استثناء به جمله اخیر؛ تفصیل بین جائی که موضوع مکرر نشود که در این صورت به همه رجوع می کند و بین صورتی که موضوع تکرار شود که در این صوت به جمله اخیر رجوع می کند و نسبت به جملات دیگر اصاله العموم جاری می شود. در این مقاله به بررسی نظرات مختلف ارائه شده در خصوص این مسئله و نقاط ضعف و قوت آن ها، با توجه به نظر مختار آخوند خراسانی(ره) در کتاب «کفایه الاصول» پرداخته شده است و از آثار بزرگانی چون مرحوم قوچانی، محقق نائینی(ره)، آیت الله غروی اصفهانی(ره)، آیت الله خویی(ره)، علامه طباطبائی(ره)، آیت الله بروجردی(ره) و امام خمینی(قدس سره) و ... و برخی علمای اهل سنت چون غزالی و قاضی ابوبکر باقلانی جهت بررسی ابعاد مختلف این مسئله استفاده شده است

اصول فقه، عام، خاص، استثناء عقیب جملات