فاطمه تقوی علویکلایی - گروه حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری
حسن مبینی سوچلمایی - استاد یار دانشگاه پیام نور واحد ساری
سیدمهدی احمدی - استاد یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری

گاهی اتفاق می افتد که انسان با انگیزه های مختلف اقامتگاه و محل سکونت خود را ترک می کند و دیگر هیچ خبری از حیات و ممات او به دست نمی آید چنین شخصی از نظر قانون ایران مفقودالاثر نامیده می شود و برخی از حقوقدانان به تبعیت از فقهای امامیه چنین شخصی را غایب مفقودالاثر الخبر نامیده اند. با استناد به اصل استصحاب بقاء حیات ، چنین شخصی، اگر زنده فرض می شود و آثار و احکام شخص زنده در امور مالی و غیرمالی او به اجرا گذاشته می شود. در خصوص وضع زوجه غایب باید گفت که ازدواج غایب با او همچنان دارای اعتبار و آثار حقوقی است و غیبت او لطمه ای به این ازدواج وارد نمی کند. مطابق ماده 1029 ق. م ، زوجه می تواند بعد از گذشت چهار سال تمام از غیبت غایب مفقودالاثر در صورتی که همچنان خبری از مشارالیه در دست نباشد، از دادگاه تقاضای طلاق کند، بدون اینکه نیازی به صدور حکم موت فرضی باشد. در این صورت با انتشار آگهی در یکی از جراید محل و یکی از روزنامه های کثیرالانتشار تهران، در سه دفعه متوالی که فاصله هر کدام از دیگری یک ماه است، همچنین با گذشت یک سال از تاریخ اولین اعلان، دادگاه حکم طلاق را صادر خواهد کرد. در خصوص رابطه زوجیت غایب با همسرش در صورتی که همسری از دادگاه تقاضای طلاق نکند و نهایتا حکم موت فرضی غایب صادر شود، قانون ساکت است؛ ولی می توان گفت زمانی که قائل بر این امر هستیم که با صدور حکم فوت فرضی همه آثار فوت حقیقی بر آن بار می شود، قطع رابطه زوجیت هم یکی از این آثار است. در واقع زمانی که مردی فوت می کند رابطه زوجیت او با زوجه قطع می شود و زن می تواند ازدواج مجدد داشته باشد همین حکم را باید در موردی که حکم فوت فرضی نیز صادر می شود، پذیرفت.

غایب، مفقود الاثر، حقوق ایران، فقه امامیه